Άραγε έχουμε νιώσει ποτέ την ανάγκη να φύγουμε από μία πραγματικότητα που τη νιώθουμε, ανιαρή, πιεστική, επώδυνη έως και αδιέξοδη; Σίγουρα η επαφή με την πραγματικότητα είναι μία καθαρά υποκειμενική υπόθεση. Στον χώρο της ψυχιατρικής υπάρχουν πολλά παραδείγματα φυγής, όπως η χρήση ναρκωτικών ουσιών, οι ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις ψυχωτικού τύπου, οι αυτοκτονικές και περί αυτοκτονικές συμπεριφορές. Σ΄ αυτό το άρθρο, θα ήθελα να εστιάσω στη φυγή των ανθρώπων της καθημερινότητας. Οι συνδρομές στο Netflix, Ertflix κ.α. τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Σίγουρα συνέβαλε σ’ αυτό η κατάσταση που διαμορφώθηκε με τον covid-19 η οποία επέτεινε την κοινωνική απομόνωση. Η υπεκφυγή σ’ αυτές τις πλατφόρμες μας βοηθά να βυθιστούμε σε μία παράλληλη πραγματικότητα, ξεχνώντας προσωρινά ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Είναι μια φυγή ευχάριστη με πολύ εύκολη πρόσβαση. Βέβαια υπάρχουν και τα βιβλία που λειτουργούν ανάλογα, αλλά η δύναμη της προσκόλλησης στην οθόνη είναι πιο ισχυρή, καθ’ ότι εύκολα ταυτιζόμαστε με τους πρωταγωνιστές. Ακόμη, το να βλέπει ο κόσμος θεάματα με βία, τα οποία εντυπωσιάζουν δίχως τον κίνδυνο τραυματισμού, βοηθά τον μέσο θεατή να μην σκέπτεται τον covid-19 και τις ανάλογες καθημερινές ανακοινώσεις θανάτων. Εξ άλλου, τα δυνατά συναισθήματα αποτελούν μέρος της υπεκφυγής και ο φόβος είναι ένα απ’ αυτά. Βλέποντας ταινίες στις οποίες ταυτιζόμαστε με τον πρωταγωνιστή, ο εγκέφαλός μας αντιδρά σα να βιώνουμε εμείς οι ίδιοι αυτήν την εμπειρία. Είναι μία εμπειρία στην οποία συμβάλλουν οι νευρώνες καθρέπτης. Ο ίδιος ο Freud θεωρούσε έναν βαθμό φυγής ως αναγκαίο συστατικό της ευημερίας μας. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να ικανοποιούνται από τις ελάχιστες ευχάριστες εμπειρίες που βιώνουν στην πραγματικότητά τους, αλλά έχουν και την ανάγκη να κατασκευάζουν και συμπληρωματικές. Το να παρατηρούμε μια τηλεοπτική σειρά δεν θεωρείται μια παθητική διαδικασία όπως είπε ο καθηγητής Asch Woodside του Boston College το 2010, αλλά είναι ένα είδος ενεργούς διαδικασίας στην προσπάθειά μας να βιώσουμε ευχάριστες εμπειρίες μέσα από μια ιστορία που μάς επιτρέπει να αποστασιοποιηθούμε από μία πραγματικότητα με το να απορροφηθούμε σ’ έναν άλλον κόσμο. Το να είναι κανείς απορροφημένος από τη διήγηση ιστοριών, επιβεβαιώνει το πόσο δυνατή είναι η ανάγκη φυγής του. Με αυτόν τον τρόπο αδυνατεί να βρει λύσεις πιο λειτουργικές, γεγονός που τον οδηγεί στο να παραμελεί άλλες δραστηριότητές του, να κοιμάται λιγότερο και να αποφεύγει τις όποιες διαπροσωπικές επαφές. Αυτό βέβαια οδηγεί σε ένα είδος εξάρτησης. Ο Καναδός ψυχολόγος Delroy Paulhus επινόησε τον όρο «λειτουργική ευελιξία» εννοώντας την τέχνη του να προσαρμοζόμαστε σε διαφορετικές καταστάσεις ανεξάρτητα από τον τρόπο του είναι μας. Για παράδειγμα ο εσωστρεφής θα αναγκαστεί να εξωτερικεύσει κάτι από τον εαυτό του σε κοινωνικές καταστάσεις που δεν μπορούσε με τίποτα να αποφύγει. Από την παιδική ηλικία δεχόμαστε επιρροή από τις προσδοκίες των ενηλίκων. Μπορεί στην αρχή να δείχνουμε ότι αδιαφορούμε, αλλά σταδιακά τις ενσωματώνουμε στο δικό μας αξιακό σύστημα. Έτσι τα άτομα μετατρέπουν συνεχώς τις απαιτήσεις που έρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον σε προσωπικές επιθυμίες. Βέβαια θα πούμε ότι ο καθένας μας είναι ελεύθερος να αποφασίζει για τις όποιες επιλογές του. Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι εάν έχει και την ανάλογη επίγνωση όταν αποφασίζει. Η φυγή τελικά είναι μία ελεύθερη δράση και όχι μόνο επιλογή ανάγκης. Όταν η ανάγκη δεν είναι παρορμητική και συνδυάζεται με την επίγνωση, τη δημιουργικότητα και την ευθύνη τότε μπορούμε να πούμε ότι είναι ελεύθερη επιλογή. Ο κίνδυνος που υπάρχει μέσα από την υπερπροσφορά των διαφόρων πολυεθνικών προϊόντων τηλεθέασης, είναι ότι απευθύνονται σ’ ένα καταναλωτικό κοινό, που επιδρά αρνητικά στην προσωπική μας συνείδηση, εκλαμβάνοντας ως αλήθεια – αξίωμα το ό,τι μάς παρουσιάζεται. Στην προσπάθειά μας να φύγουμε από μία αρνητική πραγματικότητα, θέλει μεγάλη προσοχή να μην γεμίζουμε με πράγματα ανώφελα τον νου μας. Γνωστή είναι η έκφραση «το κάνω για να σκοτώσω τον χρόνο μου». Τότε είναι χρήσιμη η επίγνωση, ώστε το κενό που υπάρχει, να το γεμίσουμε με πραγματικά βιώματα, όπως μία αληθινή φιλία, το άκουσμα μίας ωραίας μουσικής, λίγα και ουσιαστικά θέματα προς ανάγνωση, κ.α.
0 Comments
Η γυναικοκτονία ψηφίστηκε ως η λέξη της χρονιάς από 3.000 αναγνώστες του Ιστολογίου του συγγραφέα και ερευνητή της γλώσσας, Νίκου Σαραντάκου, το οποίο κάθε χρόνο από το 2010 πραγματοποιεί ψηφοφορία για την λέξη της χρονιάς, όπως αυτές προτείνονται από τους αναγνώστες. Πέρυσι η λέξη της χρονιάς ήταν ο κορωνοϊός. Ο όρος γυναικοκτονία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία το 1801 για να υποδηλώσει τη δολοφονία μιας γυναίκας. Το 1848, αυτός ο όρος δημοσιεύθηκε στο νόμο λεξικό νομικών όρων του Wharton's.
Στην σύγχρονη εποχή, ο όρος «γυναικοκτονία» έγινε ευρέως γνωστός και υιοθετήθηκε από την εγκληματολογία μετά το 1992, χάρη στο βιβλίο με τίτλο «Femicide: the politics of woman killing», μια συλλογή δοκιμίων που επιμελήθηκαν από κοινού η εγκληματολόγος Τζιλ Ράντφορντ και η κοινωνιολόγος Νταϊάνα Ράσελ. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η βία κατά των γυναικών περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα πράξεων – από λεκτικές παρενοχλήσεις και άλλες μορφές συναισθηματικής κακοποίησης, μέχρι την καθημερινή σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση. Στην άκρη αυτού του φάσματος βρίσκεται η γυναικοκτονία. Ενώ η κατανόησή μας για τον όρο είναι περιορισμένη, γνωρίζουμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό των γυναικοκτονιών είναι σε βάρος γυναικών που βρίσκονται σε βίαιες σχέσεις και διαπράττονται από τον νυν ή έναν πρώην σύντροφό τους. Ο ορισμός, λοιπόν, που παρουσιάζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για τη γυναικτοκτονία, είναι ότι πρόκειται για “ανθρωποκτονία γυναικών” από πρόθεση επειδή είναι γυναίκες. Παράλληλα, αναφέρει ότι υπάρχουν ευρύτεροι ορισμοί που περιλαμβάνουν οποιαδήποτε δολοφονία γυναικών ή κοριτσιών, εξετάζει όμως τις ανθρωποκτονίες από πρόθεση, σημειώνοντας ότι η γυναικοκτονία συνήθως διαπράττεται από άνδρες, αλλά κάποιες φορές συνεργούν και γυναίκες, συνήθως μέλη της ίδιας οικογένειας. Στις περισσότερες περιπτώσεις γυναικοκτονία διαπράττει σύντροφος ή πρώην σύντροφος που συνήθως είχε και μακρόχρονη κακοποιητική συμπεριφορά, απειλούσε, κακοποιούσε ή/και εκφόβιζε τη γυναίκα, η οποία πολύ συχνά βρίσκεται σε θέση φυσικής ή/και οικονομικής αδυναμίας σε σχέση με αυτόν. Τα στοιχεία του ΟΗΕ συγκλονίζουν καθώς έρευνες καταγράφουν 50.000 γυναικοκτονίες κάθε έτος, δηλαδή 137 γυναίκες δολοφονούνται κάθε ημέρα, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έξαρση του φαινομένου εξαιτίας των συνεπειών της πανδημίας. Ενδεικτικό είναι ότι, την πρώτη περίοδο της διασποράς του κορωνοϊού, η βία κατά των γυναικών χαρακτηρίστηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης ως η «σκιώδης πανδημία», ενώ σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), κατά περίπου 60% αυξήθηκαν οι κλήσεις για περιστατικά ενδοοικογενειακής / ενδοσυντροφικής βίας τον Απρίλιο του 2020 σε σχέση με το 2019, σε κάποια από τα κράτη - μέλη του. Ωστόσο δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ακόμα για την περίοδο 2020-2021. Επίσης, με βάση τα στοιχεία του Ευρωκοινοβουλίου, το ένα τρίτο των γυναικών στην Ε.Ε. έχουν υποστεί σωματική ή και σεξουαλική βία, ενώ 50 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους λόγω ενδοοικογενειακής βίας κάθε εβδομάδα και ένα 75% των γυναικών έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση σε επαγγελματικό περιβάλλον. Τα αρνητικότερα ρεκόρ κατέχουν η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία και η Ελλάδα. Στη Γαλλία υπάρχει μία νεκρή γυναίκα κάθε δύο μέρες, στη Γερμανία μία γυναίκα πέφτει θύμα ενδοοικογενεικής βίας κάθε ώρα και στην Ισπανία, θύμα βιασμού κάθε πέντε ώρες, Στη χώρα μας από τους περίπου 5.000 βιασμούς ετησίως, καταγγέλλονται μόνο το 7-10%, ενώ το 2021 διαπράχθηκαν 17 γυναικοκτονίες. Ποινικά, η γυναικοκτονία είναι το έγκλημα που ορίζεται σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου (μόνο στην Λατινική Αμερική μιλάμε για 18 χώρες), στην Ελλάδα, ωστόσο δεν υπάρχει στον ποινικό κώδικα. Παράλληλα, το Ευρωκοινοβούλιο προβαίνει σε πρωτοβουλίες για την αναγνώριση και την αντιμετώπιση του προβλήματος της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών. Πιο πρόσφατο παράδειγμα, η υπερψήφιση μιας ιστορικής νομοθετικής πρωτοβουλίας, που ζητά από τα κράτη μέλη στοχευμένη νομοθεσία και πολιτικές εναρμονισμένες με τα πρότυπα της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης για την αντιμετώπιση όλων των μορφών έμφυλης βίας και διακρίσεων. Επίσης, καλεί την Επιτροπή να συμπεριλάβει ως έγκλημα στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο την έμφυλη βία, ενώ καταγγέλλει την γυναικοκτονία ως την πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας κατά των γυναικών. Ένα κέρμα των 25 σεντς που απεικονίζει την Μάγια Αγγέλου κυκλοφορεί τις ΗΠΑ, το πρώτο από μία σειρά ειδικών νομισμάτων που θα τεθούν σε κυκλοφορία από το νομισματοκοπείο των ΗΠΑ μέχρι το 2025. Η Μάγια Αγγέλου είναι η πρώτη μαύρη γυναίκα που τιμάται με αυτόν τον τρόπο. Αγωνίστηκε στο πλευρό του ακτιβιστή για τα πολιτικά δικαιώματα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ για την ισότητα των μαύρων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη σειρά νομισμάτων "American Women Quarters Program" αποτυπώνονται και άλλες ενδιαφέρουσες προσωπικότητες. Με την αστροναύτη Σάλι Ράιντ απεικονίζεται για πρώτη φορά μια λεσβία σε κέρματα των ΗΠΑ και με την ακτιβίστρια για τα πολιτικά δικαιώματα Νίνα Ότρο Γουόρεν μια Ισπανοαμερικανίδα. Η απόφαση να απεικονιστούν μέλη μειονοτήτων σε κέρματα των 25 σεντς καταδεικνύει ότι η Αμερική «έχει αναπτύξει μια συνείδηση γύρω από την ποικιλομορφία της κοινωνίας», λέει ο καθηγητής Μπέρνχαρντ Βάισερ από το τμήμα νομισμάτων των Κρατικών Μουσείων του Βερολίνου. Το γεγονός ότι οι μειονότητες απεικονίζονται σε νομίσματα είναι ένα νέο ιστορικό φαινόμενο. Ιστορικά, τα νομίσματα χρησιμοποιήθηκαν από τους άρχοντες, ώστε να «μεταφέρουν τα ιδανικά και τις αρετές του ηγεμόνα στους χρήστες , δηλαδή στους πολίτες και τους στρατιώτες».
Οι γυναικείες φιγούρες σε κέρματα υπάρχουν από τότε που υπάρχουν και τα νομίσματα. Από θεές στην αρχαιότητα μέχρι ηγεμόνες της Αναγέννησης και ηγέτιδες στη σύγχρονη εποχή. Μια από τις πρώτες γνωστές ιστορικές γυναικείες μορφές που αποτυπώθηκαν σε νόμισμα ήταν τον 3ο αιώνα π.Χ η βασίλισσα της Αιγύπτου Αρσινόη Β'. Μέχρι σήμερα πάντως οι γυναίκες που υπήρξαν πολιτικοί ηγέτες απεικονίζονται συχνότερα σε κέρματα. Από την Αιγύπτια φαραώ Κλεοπάτρα VII (69-30 π.Χ.), τη βασίλισσα Ναγκανίκα, μια από τις πρώτες ηγέτιδες στην Ινδία, μέχρι τη μονάρχη της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας Μαρία Θηρεσία (1717-1780). Στον 20ό αιώνα υπάρχει μια τάση αναγνώρισης των γυναικών για την προσφορά τους στην κοινωνία. Για παράδειγμα η δημοφιλής πρώην πρώτη κυρία της Αργεντινής Εύα Περόν (1919-1952), ή η πρώην Πρωθυπουργός της Ινδίας Ίντιρα Γκάντι (1917-1984). Τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις όμως έχουν αρχίσει να τιμούν και γυναίκες εκτός πολιτικής. Όλο και περισσότερες γυναίκες αναγνωρίζονται για τη συνεισφορά τους στην τέχνη και την επιστήμη. Εκτός αυτού, όπως και στην περίπτωση της Μάγιας Αγγέλου, τα κράτη αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο τον ρόλο των ακτιβιστριών. |
Archives
September 2023
Categories |