Ο Βαλεντίνος του έρωτα και του χρήματος

Δύο Βαλεντίνοι διεκδικούν την ιδιότητα του «προστάτη των ερωτευμένων» και πολλοί θρύλοι ντύνουν τη γέννηση της γιορτής, αν κι ίσως για τους ίδιους τους ερωτευμένους να μην έχει μεγάλη σημασία ποιος ήταν ο προστάτης τους και σίγουρα καμία σημασία δεν  έχει για τη βιομηχανία του έρωτα που απλώς τρίβει τα χέρια της με τη συγκεκριμένη γιορτή: Το 2019, ξοδεύτηκε από τους Αμερικάνους για είδη του «Αγίου Βαλεντίνου» το ποσό των 21 δισεκατομμυρίων δολαρίων….

Photo by Jamie Street on Unsplash

---

Η Καθολική Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του στις 14 Φεβρουαρίου από το 496.
Ο Βαλεντίνος φυλακίστηκε επειδή, ως ιερέας, πάντρευε στρατιώτες με χριστιανές, όταν ο χριστιανισμός ήταν ακόμα σε διωγμό στη Ρώμη του Κλαύδιου ΙΙ. Ο αυτοκράτορας, σύμφωνα με τον θρύλο, απαγόρευε στους νέους στρατιώτες να παντρεύονται, και ειδικά με χριστιανές κοπέλες, διότι θεωρούσε πως ένας νεαρός ανύπαντρος στρατιώτης κάνει καλύτερα τη δουλειά του από έναν οικογενειάρχη. Ο Βαλεντίνος λοιπόν, κάνοντας αντίσταση, πάντρευε στα κρυφά τους φαντάρους με τις συντρόφους τους.

Στο μεταξύ, πριν τον εκτελέσουν, πρόλαβε να θεραπεύσει την κόρη του δεσμοφύλακά του, και μάλιστα, σ’ ένα γράμμα που της είχε στείλει, ο άγιος το είχε υπογράψει ως «ο Βαλεντίνος σου», πυροδοτώντας μ’ αυτή τη φράση όλη αυτή τη ροζ χιονοστιβάδα, που επικράτησε ανά τα χρόνια τη 14η Φεβρουαρίου. Ο εν λόγω Βαλεντίνος πέθανε με μαρτυρικό θάνατο στις 14 Φεβρουαρίου του 269 στη Ρώμη. Το κρανίο του εκτίθεται στη βασιλική της Σάντα Μαρία ιν Κοσμεντίν της ιταλικής πρωτεύουσας.

Άλλος θρύλος, πάντως, λέει ότι ο Βαλεντίνος ήταν πρώην επίσκοπος του Terni, μίας πόλης στην κεντρική Ιταλία και βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό, όταν ο δικαστής Αστέριος, αμφισβητώντας την εγκυρότητα της Χριστιανικής θρησκείας τον έβαλε σε μία δοκιμασία. Του παρουσίασε την τυφλή θετή του κόρη και του είπε ότι αν την κάνει να βρει το φως της θα έχει ό,τι ζητήσει. Πράγματι εκείνος αποκατέστησε την όραση της κόρης και ο δικαστής ταπεινωμένος τον ρώτησε τι θέλει να κάνει. Ο Άγιος Βαλεντίνος του είπε να σπάσει μέσα σε τρεις μέρες όλα τα ειδωλολατρικά αγάλματα που έχει και στη συνέχεια να βαπτιστεί. Ο δικαστής το έκανε και στη συνέχεια βάπτισε και όλη του την οικογένεια, ωστόσο αυτή η μεταστροφή του μεγάλου δικαστή δεν άρεσε στον αυτοκράτορα Κλαύδιο, ο οποίος συνέλαβε τον Άγιο Βαλεντίνο και η κατάληξη και αυτού του θρύλου είναι ακριβώς η ίδια με του προηγούμενου.

Μία άλλη ιστορία θέλει τον Άγιο να παρεμβαίνει σε καυγά ερωτευμένων προκειμένου να επέλθει μεταξύ τους ειρήνη. Συγκεκριμένα η ιστορία αναφέρει πως «Ο άγιος κάποια μέρα ενώ καλλιεργούσε στον κήπο του τριαντάφυλλα, άκουσε ένα ζευγάρι να μαλώνει πολύ έντονα. Εκείνος έκοψε ένα τριαντάφυλλο, βγήκε στο δρόμο πλησίασε το ζευγάρι και τους παρακάλεσε να τον ακούσουν. Τους πρόσφερε το τριαντάφυλλο τους ευλόγησε και η αγάπη επανήλθε ανάμεσα τους, λίγο αργότερα αυτοί επέστρεψαν και ζήτησαν στον άγιο να ευλογήσει το γάμο τους».

Τη νοηματοδότηση που έχει σήμερα η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου την απέκτησε γύρω στον 14ο αιώνα, ενώ στις αρχές του 17ου αιώνα η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου ως Γιορτή των Ερωτευμένων θα πρέπει να ήταν αρκετά γνωστή στην Αγγλία, αν λάβουμε υπόψη μας τη σχετική αναφορά στον Άμλετ του Σέξπιρ
(Τραγούδι της Οφέλιας από την 4η πράξη, Μετάφραση Κωνσταντίνος Χατζόπουλος):
Καλό πρωί! Είναι σύσκοτο. Τον Άγιο Βαλεντίνο
γιορτάζω κι ήρθα κόρη εδώ
στο παραθύρι σου να ιδώ
ταίρι με σε αν θα γίνω.

Photo by Andy Hermawan on Unsplash

---

Και φτάνουμε στην Αγγλία του 18ου αιώνα, όταν τα ζευγάρια αντάλλασσαν λουλούδια, γλυκά και χειρόγραφες κάρτες, τις λεγόμενες «Βαλεντίνες» (Valentines). Μαζί μ’ αυτές, και τα λεγόμενα «κλειδιά του Αγίου Βαλεντίνου», «που κλειδώνουν και ξεκλειδώνουν» τις καρδιές των ερωτευμένων.  Ωστόσο τα εν λόγω κλειδιά έχουν μία πιο σκοτεινή αλλά και συνάμα προστατευτική ιδιότητα, καθώς δίνονταν και σε παιδιά για να τα προφυλάξουν από τη «Νόσο του Αγίου Βαλεντίνου», που δεν είναι άλλη από την επιληψία.

Τον 19ο αιώνα ξεκίνησε να διαμορφώνεται η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου όπως την ξέρουμε σήμερα. Στη Βικτωριανή Αγγλίας εξαιτίας της εκβιομηχάνισης, της δριμύτατης τεχνολογικής εξέλιξης, ιδιαίτερα στον τομέα της τυπογραφίας και του νέου νομοθετικού πλαισίου για τα ταχυδρομεία, το 1840, το οποίο κατέστησε την αποστολή γραμμάτων εξαιρετικά φτηνή, ξεκίνησε μια πιο εντατική παραγωγή καρτών για τον Άγιο Βαλεντίνο, των οποίων η δημοφιλία από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά εκτοξεύτηκε στα ύψη.

Τα πιο δημοφιλή υλικά και σχέδια γι’ αυτές τις κάρτες ήταν η δαντέλα, τα πλούσια ανάγλυφα και άλλα εξεζητημένα σχέδια, τα λουλούδια, οι κόμποι αληθινής αγάπης, τα αρώματα, ο προσωποποιημένος έρως κ.α. Την ίδια εποχή το συγκεκριμένο έθιμο διέσχιζε τον Ατλαντικό Ωκεανό, όπου οι κάρτες, αν και αρχικά αποφεύγονταν ως βρετανικό έθιμο, ξεκίνησαν να κερδίζουν έδαφος.