Οι επιπτώσεις της πανδημίας στους ηλικιωμένους

Η «πανδημία COVID-19 προκαλεί ανείπωτο φόβο και ταλαιπωρία για τους ηλικιωμένους σε όλο τον κόσμο. Πέρα από τον άμεσο αντίκτυπο στην υγεία τους, η πανδημία θέτει τους ηλικιωμένους σε μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας, διακρίσεων και απομόνωσης. Είναι επίσης πιθανό να έχει ιδιαίτερα καταστροφικό αντίκτυπο στους ηλικιωμένους στις αναπτυσσόμενες χώρες» είναι το μήνυμα του Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουντιέρες, για την φετινή  Παγκόσμια Ημέρα των Ηλικιωμένων. Γνωστή και ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Τρίτη Ηλικία,  εορτάζεται κάθε χρόνο την 1η Οκτωβρίου. Υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1990, για να αποτίσει τον οφειλόμενο φόρο τιμής στους ηλικιωμένους, αλλά και να επισημάνει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Image by rawpixel.com

---

Φέτος, όπως ήταν κι αναμενόμενο, η Ημέρα των Ηλικιωμένων επικεντρώνεται στις επιπτώσεις που έχει ο covid-19 στους μεγαλύτερους, κυρίως στον κοινωνικό ρατσισμό που βίωσαν κατά την καραντίνα και στην κατάθλιψη που υπάρχει έτσι και αλλιώς σε μεγάλο ποσοστό στους γηραιότερους. 

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται επίσης στην προστασία του γηράσκοντος πληθυσμού, καθώς σύμφωνα με τον ΟΗΕ,  έως το 2050 τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών θα είναι διπλάσια από τα παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών και κατά πολύ περισσότερα από τους έφηβους ηλικίας 15-24 ετών.

Επιπροσθέτως, ο αριθμός των θανάτων από ανθεκτικά μικρόβια θα είναι περίπου 10 εκατομμύρια άτομα ανά έτος, υπερβαίνοντας τον αριθμό των θανάτων από καρκίνο. Η κλιματική αλλαγή θα προσθέσει σε αυτούς άλλο 1 δισεκατομμύριο άτομα με αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουν από τροπικές ασθένειες (πχ. ελονοσία, πυρετό από ιό Δυτικού Νείλου, τύφο, λεϊσμανίαση, νόσο Chagas), ενώ δυστυχώς πανδημίες θα εμφανίζονται συχνότερα.

Συνεπώς, η προστασία των ηλικιωμένων αναδύεται σε κεντρικό θέμα παγκόσμιας υγείας και βιοασφάλειας.

Η πανδημία εξάλλου απέδειξε ότι ο ηλικιωμένοι είναι και πιο ευάλωτοι: το στρες και τα αρνητικά συναισθήματα των ηλικιωμένων δημιούργησαν σε πολλούς σωματικά και λειτουργικά προβλήματα ή επιβάρυναν τα ήδη υπάρχοντα. 

Image by rawpixel.com

---

Παρατηρήθηκε ακόμα ότι οι ηλικιωμένοι, που εμφανίζουν μεγάλο βαθμό χρόνιων προβλημάτων υγείας (π.χ. χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, νεφρική ανεπάρκεια, σακχαρώδη διαβήτη, καρδιοπάθειες, υπέρταση, κλπ) παραμέλησαν πολύ τις εξετάσεις τους και τη φαρμακευτική τους αγωγή με αποτέλεσμα, με την άρση της καραντίνας, να διαπιστωθούν σοβαρές επιπλοκές και επιβάρυνση ή απορρύθμιση της υγείας τους. 

Αντίστοιχα σημαντικό πρόβλημα αποτελεί η καθυστερημένη διάγνωση σε ηλικιωμένους διαφόρων μορφών καρκίνου που ενώ υπήρχαν τα συμπτώματα από πολλούς μήνες, δυστυχώς δεν αξιολογήθηκαν από αυτούς έγκαιρα ή δεν είχαν τη δυνατότητα έγκαιρης προσέλευσης στους ιατρούς. 

Σύμφωνα δε από τα αρχικά συμπεράσματα της  Παγκόσμιας Μελέτης Υγείας και Λειτουργικότητας σε Περιόδους Μεταδοτικών Λοιμώξεων (Μελέτη COH-FIT), ο φόβος για τον θάνατο, η αβεβαιότητα για το αύριο και η «φυλακή» της παρατεταμένης περιόδου «Μένουμε Σπίτι» (ακόμη και μετά το lockdown), φαίνεται να… στραγγαλίζει την ψυχολογία των ηλικιωμένων.

Στην χώρα μας, η μελέτη προωθείται από τη Β' Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική του ΑΠΘ σε συνεργασία με περισσότερους από 200 ερευνητές σε ερευνητικούς φορείς και Πανεπιστήμια τουλάχιστον 40 χωρών. Στη μελέτη συμμετείχαν μέχρι τις 31 Αυγούστου 7.467 άτομα, ενώ οι περισσότερες απαντήσεις αφορούν το διάστημα από τις 26 Απριλίου έως το τέλος Ιουνίου
Όπως προκύπτει, οι Έλληνες άνω των 65 ετών παρουσιάζουν το υψηλότερο ποσοστό επιδείνωσης του στρες (96%), με τον πανδημικό ιό να στοιχειώνει την καθημερινότητά τους.

Επιπρόσθετα - και σύμφωνα με ίδια στοιχεία - τα ποσοστά επιδείνωσης του θυμού είναι υψηλότερα στους ηλικιωμένους (96%), όπως και το αίσθημα μοναξιάς καθώς το υψηλότερο ποσοστό επιδείνωσης των επιπέδων της μοναξιάς -έφτασε στο 96%- αφορά στους ηλικιωμένους (άνω των 65 ετών).
​
Αναφορικά δε με τις πιο αποτελεσματικές στρατηγικές αντιμετώπισης των ιδιαίτερων συνθηκών που επέφερε στην καθημερινότητα η πανδημία, για τους ηλικιωμένους ήταν η άσκηση ή το περπάτημα (58%) και η άμεση κοινωνική επαφή ή συναναστροφή (47%).