Τέλος για τα αρχεία Στάζι!

Το καλοκαίρι η Υπηρεσία Αρχείων της Στάζι, η μυστική υπηρεσία της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, θα πάψει να υπάρχει και τα αρχεία της θα μεταφερθούν στα ομοσπονδιακά αρχεία, 31 χρόνια μετά τη διάσωσή τους. Την απόφαση έλαβε η γερμανική βουλή τον περασμένο Νοέμβριο.

Από το 1991, είχαν υποβληθεί 7.353.885 αιτήσεις στην Υπηρεσία Αρχείων της Στάζι από πολίτες, οι οποίοι ζητούσαν πρόσβαση στους φακέλους που διατηρούσε το υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. 

Το 46% ήταν αιτήματα πολιτών που ήθελαν να μάθουν τι γνώριζε γι' αυτούς η Στάζι, Όλα αυτά τα στοιχεία συμπεριλαμβάνονταν στις εκθέσεις πληροφοριοδοτών. 

Ο όγκος των σχετικών αρχείων υπολογίζεται σε μια απόσταση 111 χιλιομέτρων - για μια περίοδο 40 χρόνων. Το «κεφάλαιο Στάζι» είναι ακόμη επώδυνο, ειδικά για πολλούς Ανατολικογερμανούς. «Κάποιοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να διαχειριστούν την προσωπική τους ιστορία» αναφέρει ο Ρόναλντ Γιαν, ο επικεφαλής της Υπηρεσίας,

Το 20% μάλιστα των αιτημάτων υποβλήθηκαν από συγγενείς αποθανόντων, που θέλησαν να ρίξουν φως στην οικογενειακή ιστορία τους. Περίπου 400.000 αιτήσεις έχουν υποβληθεί μάλιστα από κατοίκους δυτικογερμανικών κρατιδίων. Επίσης 21.000 αιτήματα έχουν υποβληθεί από υπηκόους χωρών του εξωτερικού.

Κατά την ειρηνική επανάσταση του 1989, ακτιβιστές της Ανατολικής Γερμανίας εμπόδισαν την καταστροφή των Αρχείων της Στάζι. Στην Επανενωμένη Γερμανία δημιουργήθηκε ειδική αρχή με επικεφαλής έναν «Ομοσπονδιακό Επίτροπο για τα Αρχεία της Υπηρεσίας Κρατικής Ασφάλειας της πρώην ΛΔΓ». Η υπηρεσία είναι γνωστή απλά ως Αρχεία της Στάζι.

Παρά το επικείμενο κλείσιμό τους, το έργο της Υπηρεσίας θεωρείται επιτυχημένο.  Με το άνοιγμα των αρχείων, δράστες μπορούν να εντοπιστούν και να διωχθούν. Θύματα βρίσκουν επίσης αποδεικτικά στοιχεία για το πώς παρεμποδίστηκε πχ. η καριέρα τους για πολιτικούς λόγους, αξιώνοντας αποζημιώσεις. 

Με τη μεταφορά τους στα ομοσπονδιακά αρχεία, τα Αρχεία της Στάζι θα συνεχίσουν να είναι προσβάσιμα, τόσε σε θύματα όσο και σε δημοσιογράφους και ερευνητές. Επίσης μέχρι το 2030 θα είναι εφικτές έρευνες για διασυνδέσεις με τη Στάζι κρατικών αξιωματούχων, χάρη σε νομοθετική ρύθμιση του 2019.  Ωστόσο τέτοιες αποκαλύψεις σήμερα είναι σπάνιες, σε αντίθεση με τις αρχές της δεκαετίας του '90 και τους αγώνες ακτιβιστών μεταξύ των οποίων και ο μετέπειτα πρόεδρος της Γερμανίας Γιόαχιμ Γκάουκ.
 
Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι απέναντι στο κλείσιμο των Αρχείων της Στάζι υπάρχουν και αντιδράσεις. Επικριτές όπως ο πρώην εκπρόσωπος Τύπου της υπηρεσίας Κρίστιαν Μπόος θεωρεί λάθος την ενσωμάτωσή τους στα κρατικά αρχεία διότι «η έρευνα στα Αρχεία της Στάζι δεν ολοκληρώθηκε ποτέ ουσιαστικά». Σε κάθε περίπτωση η θητεία του Γιαν λήγει στις 17 Ιουνίου, ημερομηνία της λαϊκής εξέγερσης στην Ανατολική Γερμανία το 1953, η οποία κατεστάλη από τους Σοβιετικούς. Η δεύτερη το 1989 ήταν επιτυχής οδηγώντας στην πτώση του καθεστώτος και στην Επανένωση της Γερμανίας.