Σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο του αθλητισμού

Φαινόμενα σεξουαλικής ή άλλης μορφής κακοποίησης ή παρενόχλησης είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα στους αθλητικούς χώρους, αλλά σπάνια καταγγέλλονται και ακόμη πιο σπάνια βρίσκουν το δρόμο προς τη δικαιοσύνη. Η εφαρμογή Halt, μια πλατφόρμα που αφορά όλες τις μορφές κακοποίησης και παρενόχλησης, την οποία «τρέχει» εδώ κι έξι μήνες το ΑΠΘ, είναι η πρώτη πανευρωπαϊκή υπηρεσία καταγγελιών αθλητών που κακοποιήθηκαν ή παρενοχλήθηκαν με στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου, κυρίως στους ανήλικους αθλητές.

Photo by Clem Onojeghuo on Unsplash

---

Μετά τις καταγγελίες της Σοφίας Μπεκατώρου, το ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο του αθλητισμού – και δη του πρωταθλητισμού – επανήλθε  στο προσκήνιο.
Ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα  σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο του αθλητισμού, είναι η "υπόθεση Νάσαρ" στην Αμερικανική Γυμναστική Ομοσπονδία. 
Ο επικεφαλής αθλίατρος της Ομοσπονδίας, Λάρι Νάσαρ, κακοποιούσε επί 20 και πλέον χρόνια εκατοντάδες αθλήτριες, κι αποκαλύφθηκε μόνο μετά από δημόσιες καταγγελίες αθλητριών στον Τύπο το 2016  και αφού προηγουμένως οι επανειλημμένες αναφορές τους προς την Ομοσπονδία είχαν πέσει στο κενό, όπως είπαν οι ίδιες. Τελικά καταδικάστηκε σε ισόβια φυλάκιση.
 
Νωρίτερα, το 2014, μια έρευνα αποκάλυψε ότι η σεξουαλική παρενόχληση είναι ενδημική στον χώρο της αγωνιστικής κολύμβησης στις ΗΠΑ. Πάνω από 100 προπονητές είχαν αποβληθεί οριστικά, λόγω διάφορων περιστατικών.

Το 1995, στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στον Καναδά, οι αθλητές ρωτήθηκαν από την Επιτροπή των Αγώνων αν είχαν εμπειρίες παρενόχλησης. Το 50% αυτών απάντησε πως είχε υποστεί παρενόχληση τουλάχιστον μια φορά. Το 11% φυλετική, το 16% σεξουαλική, το 18% λεκτική και το 11% σωματική
 
Στην Ελλάδα, παλιότερη έρευνα της καθηγήτριας αθλητικής ψυχολογίας Στυλιανής Χρόνη για τα ΤΕΦΑΑ Θεσσαλίας  και του Kari Fasting της Νορβηγικής Σχολής Επιστημών Αθλητισμού,  κατέδειξε πως το 47% από ένα σύνολο 308 γυναικών που ρωτήθηκαν είχαν εμπειρίες σεξουαλικής παρενόχλησης από άνδρες εντός του χώρου του αθλητισμού.

Από τις αθλήτριες που συμμετείχαν στην έρευνα οι 167 έκαναν ατομικά σπορ, 103 έπαιρναν μέρος σε ομαδικά, ενώ 28 αθλούνταν σε μη επαγγελματικά σπορ όπως αερόμπικ και χορός. Οι μορφές παρενόχλησης που ανέφεραν ήταν ανεπιθύμητη σωματική επαφή, όπως αγκαλιές, φιλιά, τσιμπήματα κ.ά., συμπεριφορές σεξουαλικής φύσης εκφραζόμενες με λόγια όπως υπονοούμενα, ανήθικες προτάσεις και πειράγματα, ακόμη και πονηρά βλέμματα, κλείσιμο ματιού και πρόστυχες χειρονομίες.

Το συνολικό ποσοστό αυτών που δήλωσαν πως είχαν εμπειρίες σεξουαλικής παρενόχλησης, εντός και εκτός αθλητισμού, αγγίζει το 71%, με το 47% αυτών να αφορά συμπεριφορές που συνέβησαν μέσα στο αθλητικό περιβάλλον.

Σε μία λοιπόν προσπάθεια αντιμετώπισης του φαινομένου, το ΑΠΘ συντονίζει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο το ερευνητικό έργο HALT (Halting Harassment and Abuse in Sports using Learning Technologies - Ανάσχεση της παρενόχλησης και της κακοποίησης στον αθλητισμό με χρήση τεχνολογιών μάθησης), στο οποίο συμμετέχουν 7 εταίροι από 6 ευρωπαϊκές χώρες.

Στο πλαίσιο του έργου HALT, που επικεντρώνει κυρίως σε ανήλικους αθλητές και αθλούμενους, αναπτύχθηκαν ψηφιακά εργαλεία μάθησης και αναγνώρισης των κακών πρακτικών. 
Το μοντέλο που επιλέχθηκε ήταν η παιχνιδοποίηση της μάθησης. Όπως ανέφερε ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ, Θρασύβουλος Τσιάτσος, δημιουργήθηκε ένα ψηφιακό παιχνίδι, στο οποίο προσομοιώνονται διάφορα βιωματικά σενάρια που μπορεί να αντιμετωπίσει κάποιος στον χώρο άθλησης.
​
Ο παίκτης καλείται να αναγνωρίσει συμπεριφορές παρενόχλησης και κακοποίησης, μέσα από τις απαντήσεις που δίνει στα ερωτήματα που του τίθενται. Η κάθε απάντηση του δίνει το ανάλογο σκορ. Το χαμηλό σκορ προτρέπει τον χρήστη να ξαναπαίξει και να δώσει άλλη απάντηση, και έτσι αυτορυθμίζεται, κατανοώντας ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές και ποιες όχι.
​
Επίσης, δημιουργήθηκε μια εφαρμογή ανώνυμων καταγγελιών (whistleblowing) καθώς και μια διαδικτυακή κοινότητα πρακτικής, με εκπαιδευτικό υλικό και ανταλλαγή ορθών πρακτικών, ενώ παρέχονται και στατιστικά στοιχεία ανά χώρα.