«Τα πράγματα είναι ζόρικα. Έχουν παγώσει τα πάντα και στα αιτήματα μας το υπουργείο Πολιτισμού θέτει ζητήματα αρμοδιότητας καθώς εμπλέκονται  τέσσερα διαφορετικά υπουργεία», μας λέει η Idra Kayne, προσθέτοντας πως ακυρώνονται και οι παιδικές θεατρικές παραστάσεις καθώς κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί φέτος και η σχολική χρονιά, μια που τα σχολεία στηρίζουν αυτές τις παραστάσεις με τις θεατρικές επισκέψεις που διοργανώνουν. 

«Η σεζόν θα ξεκινήσει αργά φέτος», προσθέτει, «δεν πιστεύω να γίνουν πολλά πράγματα λόγω της μεγάλης αβεβαιότητας που κυριαρχεί. Ίσως ‘ζωντανέψουν’ τα πράγματα την εορταστική περίοδο, αν φυσικά δεν έχουμε νέο, μεγαλύτερο κύμα πανδημίας». 

«Ο πολιτισμός πλήττεται τώρα περισσότερο κι από την εποχή της κρίσης», τονίζει ο Περικλής Μπισκίνης. «Τότε είχαμε και πολλές συναυλίες κα πλήθος θεατρικών παραστάσεων, ενώ ξεπετάχθηκαν και πολλές μικρές, ανεξάρτητες σκηνές. Τώρα γίνονται ελάχιστα πράγματα, ενώ οι αποφάσεις που παίρνονται είναι πρόχειρες κι επιφανειακές. Οι καλλιτέχνες είμαστε απογοητευμένοι από το υπουργείο πολιτισμού διότι θεωρώ ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται, λαμβάνονται  χωρίς πραγματική μέριμνα για το μέλλον».

«Το υπουργείο μιλάει για “μαύρη εργασία”, προσθέτει η Idra, «για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα ότι δηλαδή δεν δοθεί άλλο επίδομα στους καλλιτέχνες, πέρα απ’ αυτό των 800 ευρώ».

«Τουλάχιστον συνεχίζω τα μαθήματα στο ωδείο», μας λέει, «αν και εδώ έχουμε λιγότερους μαθητές καθώς επικρατεί και μεταξύ των γονιών η ίδια αβεβαιότητα για το μέλλον».

Μαθήματα συνεχίζει και ο Περικλής Μπισκίνης ωστόσο του λείπει η ροή ενέργειας που εκλύεται στις ζωντανές εμφανίσεις: «το να μην παίζουμε σε κοινό, μας προκαλεί θλίψη». 
 
«Προβλέπω ωστόσο ότι οι καλλιτέχνες θα βρουν νέους τρόπους έκφρασης και δημιουργίας. Θεωρώ ότι ο κορονοϊός  προκάλεσε μία κατακλυσμιαία αλλαγή στον τρόπο της καθιερωμένης καλλιτεχνικής επικοινωνίας που είχαμε μάθει. Είναι μία νέα εποχή που πάει να μας γίνει γνώριμη σιγά -σιγά μετά την καραντίνα και η οποία βεβαίως είναι γεμάτη με περιορισμούς έκφρασης και επικοινωνίας».
 
«Νομίζω όμως ότι ο νους μας θα σκαρφιστεί νέους τρόπους προσαρμοστικότητας και ανέλιξης. Θεωρώ ότι θα βρεθούν γέφυρες επικοινωνίας», τονίζει. 
 
Τα live streaming είναι μία πραγματικότητα και όπως επισημαίνει η Idra «είχαν απήχηση την εποχή της καραντίνας και συνεχίζουν γιατί ο κόσμος έχε ανάγκη την μουσική, το θέατρο, τις τέχνες».
 
Το «live streaming και γενικά το διαδίκτυο είναι όπως φαίνεται επί του παρόντος ο μελλοντικός τρόπος καλλιτεχνικής επικοινωνίας», προσθέτει ο Περικλής.
 
«Προκαλείται βέβαια μία αποστασιοποίηση, που αλλοιώνει τον τρόπο που είχαμε μάθει να επικοινωνούμε, να δημιουργούμε και να επιβιώνουμε μέσω της τέχνης της μουσικής. Εδώ θα χρειαστεί χρόνος, ευρηματικότητα και προσαρμοστικότητα σε ένα νέο μέσο επικοινωνίας με το κοινό. Ο χρόνος θα δείξει». 

Η Idra Kayne συμμετέχει στη διαδικτυακή συναυλία, με σκοπό να συγκεντρωθούν χρήματα για τις άμεσες ανάγκες των προσφύγων στη Μόρια η οποία θα μεταδοθεί στις 3 Οκτωβρίου. Παράλληλα, ετοιμάζει ελληνόφωνο υλικό για τον νέο της δίσκο που βρίσκεται σε φάση προεργασίας. «Και χωρίς live, πρέπει να συνεχίσουμε να είμαστε δημιουργικοί, είναι ο τρόπος μας να αντιστεκόμαστε στην απόγνωση», λέει.  

Ο Περικλής Μπισκίνης ετοιμάζει με την Ξένια Γαργάλη το επόμενο Album το οποίο μέσα στο 2020, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα δισκογραφηθεί.

Ποια από τις τρεις ιδιότητές σου (εκπαιδευτικός, καλλιτέχνης, συλλέκτης)  σε χαρακτηρίζει περισσότερο; Τι θεωρείς πως υπερτερεί και τι σε ευχαριστεί περισσότερο;
Θα ήταν πολύ εύκολο να απαντήσω, προβάλλοντας πρώτη την ιδιότητα του εικαστικού καλλιτέχνη. Μπορώ να πω όμως πως όλα αυτά τα χρόνια της συνεργασίας μου με τα παιδιά, διαμορφώθηκε μια αμφίδρομη σχέση, μια αλληλοτροφοδότηση και καθώς περνούν τα χρόνια, συνειδητοποιώ τον πλούτο που αποκόμισα από την αλληλεπίδραση μαζί τους. 
Ένας πλούτος, που με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο τροφοδοτεί και το ίδιο το εικαστικό μου έργο. Ειδικά η πρωτοβάθμια εκπαίδευση σου παρέχει μεγάλο εύρος πειραματισμού. Η αξιοποίηση της φαντασίας, όντας πολύ πλούσια σε αυτές τις ηλικίες, διαμορφώνει ένα ευρύ πλαίσιο όπου μέσω της διαθεματικότητας και της αξιοποίησης του παιχνιδιού στην εκπαιδευτική διαδικασία, επιτυγχάνεται η διασύνδεση των εικαστικών μαθημάτων με τα υπόλοιπα μαθήματα, αποτελώντας πολύτιμο εκπαιδευτικό εργαλείο.  Θα έλεγα λοιπόν πως αυτό που υπερτερεί και με ευχαριστεί περισσότερο είναι αυτό ακριβώς, η διασύνδεση και το πάντρεμα του εκπαιδευτικού, του εικαστικού καλλιτέχνη και του συλλέκτη.

Το Ελληνικό Παιγνίδι και η εξέλιξή του, σε γοητεύει ιδιαίτερα και έχεις κάνεις απίστευτες μελέτες σχετικά. Πως ξεκίνησε όλη αυτή η πορεία σου; Ποια ήταν η αφορμή;
Την ίδια ερώτηση έκανα και εγώ στον εαυτό μου όταν ως πρωτοετής φοιτητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών απέκτησα το πρώτο ελληνικό παιχνίδι της συλλογής μου.  

Η ευρηματική χρήση των απλών καθημερινών υλικών της εποχής τους και η διαχείριση του σχεδίου και του χρώματος μου ασκούσαν μια ιδιαίτερη γοητεία.  Έχοντας μια πολύ πλούσια σε εμπειρίες παιδική ηλικία όπου το παιχνίδι κατείχε πρωταγωνιστικό ρόλο, ως  ενήλικας και πλέον ως εικαστικός, άρχισα να κατανοώ αφενός την σπουδαιότητα που κατέχει το παιχνίδι  για την σωστή ανάπτυξη του παιδιού και αφετέρου τις αρετές και τις ιδιαιτερότητες των ελληνικών χειροποίητων λαϊκών παιχνιδιών. 

Ώς παιδί θυμάμαι τον εαυτό μου να ζωγραφίζει και να κατασκευάζει παιχνίδια με ό,τι έβρισκα. Τα παιχνίδια, που είχαν το στοιχείο της κίνησης, ήταν  από τα αγαπημένα μου. Παλιά χαλασμένα αντικείμενα που έβρισκα παροπλισμένα ή πεταμένα τροφοδοτούσαν την φαντασία μου και αποτελούσαν την πρώτη ύλη για την δημιουργία των παιχνιδιών μου.  Την ίδια ευρηματική χρήση των υλικών ανακάλυπτα σιγά - σιγά συλλέγοντας τα παλιά χειροποίητα ελληνικά παιχνίδια.
https://www.youtube.com/watch?v=VCUiGoOS764&feature=emb_logo
​

Έχεις σχεδιάσει και οργανώσει μια πλούσια γκάμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων. Ποιο ήταν αυτό που ενδιέφερε περισσότερο τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς; Και ποιο ήταν αυτό που εσύ ξεχωρίζεις; 
Είχα την τύχη να αναλάβω την ευθύνη ενός ξεχωριστού εκπαιδευτικού προγράμματος, αποτέλεσμα συνεργασίας της Ανωτάτης Σχολής Καλών και του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, που σκοπό έχει να φέρει κοντά τους μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης καθώς και των σχολικών μονάδων Ειδικής Αγωγής με τη Σύγχρονη Ελληνική Τέχνη.

Περισσότερα από 600 έργα σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης έχουν αναρτηθεί στους χώρους του Υπουργείου μετατρέποντας ένα δημόσιο κτήριο σε gallery σύγχρονης τέχνης. Η ενασχόληση με την τέχνη επεκτείνει την ικανότητα του παιδιού να αλληλεπιδρά, να κατανοεί και να αναπτύσσει κριτική σκέψη αντιλαμβανόμενο πλήρως και στην ολότητα του το περιβάλλον και τον κόσμο γύρω του.

Καλλιεργεί ικανότητες και δεξιότητες αποτελώντας μια νέα γλώσσα επικοινωνίας και έκφρασης, συμπληρώνοντας τα στοιχεία εκείνα της γνώσης που δημιουργούν μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

Τα παιδιά μέσα από διαδραστικές ξεναγήσεις έρχονται ίσως για πρώτη φορά σε επαφή με τεχνοτροπίες, υλικά, κινήματα, διαφορετικούς τρόπους έκφρασης, χωροεγκαταστάσεις, γλυπτά κ.α. συμμετέχοντας  και δημιουργώντας τα δικά τους έργα τέχνης. Το αποτέλεσμα αυτών των δράσεων θα παρουσιάσω σε μια σειρά φιλμ που δημιούργησα κατά την διεξαγωγή του προγράμματος.

Ενδεικτικά παραθέτω τα κάτωθι link: 
https://www.youtube.com/watch?v=RzJ9sa0djEg&t=159s
https://www.youtube.com/watch?v=yl1pYTxrGQA&t=167s
https://www.youtube.com/watch?v=UmBXUUFNw8g&t=121s

Πώς δένει η Τέχνη με το παιγνίδι; 
Ο κοινωνιολόγος και φιλόσοφος  Theodor Adorno έκανε αναφορά για την «κοινή ουσία» της τέχνης με το παιχνίδι. Τα παραδείγματα πολλά... ο ζωγράφος Ράλλης Κοψίδης (1929-2010) ζωγράφιζε τις καράβες των παιδικών του χρόνων στη Λήμνο, αυτοσχέδια παιχνίδια από ντενεκέδες, ξύλο, σπάγκο και σύρμα που κατασκεύαζαν τα παιδιά στα νησιά. 
 
Σε ηλικία 11 ετών, ο εικαστικός Alexander Calder (1898-1976) δημιούργησε με φύλλα χαλκού ένα σκύλο και μία πάπια όπου με την βοήθεια ενός απλού μηχανισμού μπορούσε να κινηθεί. Από νωρίς αφοσιώθηκε στη δημιουργία μικρογλυπτών που έμοιαζαν με παιδικά παιχνίδια. Από το 1926 μέχρι το 1931 δημιούργησε το πασίγνωστο Τσίρκο του, αποτελούμενο από εκατοντάδες μικρές φιγούρες που κατηύθυνε ο ίδιος σαν μαριονετίστας. 
 
Ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Πικιώνης (1887-1968) αναφερόμενος στα ελληνικά λαϊκά παιχνίδια σε κείμενό του 1935, έγραψε: "....στα περιφρονημένα τούτα παιχνιδάκια, που έχουν τις αρετές της γνήσιας τέχνης, μια ιδιαίτερη πνευματικότητα αναδίνεται από την αισθητική του σχήματος και του χρώματος, από την γνήσια ηθογραφική ή σατιρική τους διάθεση, από τον έξυπνο μηχανισμό τους που θέλγει όχι μόνο το πνεύμα του παιδιού, μα και του καλλιτέχνη...". 

Ο ζωγράφος Χατζηκυριάκος Γκίκας για τρεις δεκαετίες ζωγράφιζε τα ελληνικά λαϊκά παιχνίδια, επιστέφοντας με αυτόν τον τρόπο στην περίοδο δημιουργίας των αυτοσχέδιων παιχνιδιών της παιδικής του ηλικίας από ευτελή υλικά. 
 
Έννοιες όπως ο αυτοσχεδιασμός, η φαντασία, η ευρηματικότητα, η δημιουργικότητα, ο πειραματισμός, η έμπνευση, η επικοινωνία, η συνδυαστική σκέψη και η ελευθερία έκφρασης βρίσκουν κοινό έδαφος στο πεδίο τόσο της Τέχνης όσο και του παιχνιδιού.
​
https://www.youtube.com/watch?v=yXZDL5WIpRY
https://www.youtube.com/watch?v=tBFX_LvCt2Y&t=52s
https://www.youtube.com/watch?v=aq24pfVbcLQ&t=49s
https://www.youtube.com/watch?v=d_QXdbPc5vI&t=231s
https://www.youtube.com/watch?v=gBa_Kqhjjz8&t=88s
https://www.youtube.com/watch?v=cuu15um398g&t=8s
https://www.youtube.com/watch?v=616K4Ni8SBU&t=343s
https://www.youtube.com/watch?v=JTiYa71zRWE&t=5s

Για σένα η Τέχνη στην εκπαίδευση βοηθάει στη διαχείριση κρίσεων και τη διάδοση ανθρωπιστικών αξιών; Πόσο δεκτικά είναι τα παιδιά; 
Ένα σημαντικό κομμάτι των Τεχνών στην εκπαίδευση, είναι η αξιοποίηση της ομαδοσυνεργατικής μάθησης.

Μια σχολική θεατρική παράσταση για παράδειγμα, προϋποθέτει την κινητοποίηση μιας ολόκληρης ομάδας και τη συνεργασία εκπαιδευτικών, μαθητών, γονέων και της διεύθυνσης της σχολικής μονάδας. Επιλογή θεατρικού έργου, επιμερισμός ρόλων, κείμενα, δημιουργία ζωγραφικών σκηνικών, κουστουμιών καθώς και του προγράμματος της παράστασης, επιλογή μουσικών θεμάτων, φωτισμοί και ήχοι αποτελούν ένα μέρος της κινητοποίησης αυτής. Ομοίως και σε μια μουσική παράσταση.

Η καλή συνεργασία της ομάδας θα δικαιώσει το αποτέλεσμα. 
Πολλά εικαστικά εργαστήρια προϋποθέτουν την σύσταση ομάδας εργασίας και καταμερισμό αρμοδιοτήτων και η παρουσίαση των έργων των μαθητών σε μια έκθεση απαιτεί επίσης την καλή συνεργασία της ομάδας.

Μέσα από τις Τέχνες λοιπόν συγκροτείται ένα πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης της ομάδας  για έναν κοινό στόχο. Έννοιες όπως ‘’συναισθηματική νοημοσύνη’’ και ‘’κοινωνική νοημοσύνη’’ θεωρούνται πλέον ανώτερου επιπέδου από την κοινή νοημοσύνη και καλλιεργούνται κυρίως μέσα από τον πλούτο που παρέχουν οι τέχνες.

Το πνευματικό στοιχείο που εμπεριέχεται στις τέχνες, ενδυναμώνει την κριτική σκέψη, διευρύνει τους ορίζοντες αντίληψης και κατανόησης του κόσμου εμπλουτίζοντας τις γνώσεις και μέσω αυτής ανακαλύπτουμε έναν κόσμο που χωρίς αυτή θα ήταν αθέατος.

Σε ένα σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον όπου η βία, η μοναξιά και η ανασφάλεια είναι διάχυτη παντού, η τέχνη έρχεται ως πολύτιμο αντίβαρο να εξισορροπήσει εύθραυστες ισορροπίες και να εξευγενίσει, παρέχοντας οξυγόνο και τροφή πνευματική.

Δεν είναι τυχαίο πως φαινόμενα σχολικής βίας είναι ανύπαρκτα στα Μουσικά και Καλλιτεχνικά Σχολεία.

Η ανάγκη των παιδιών για ουσιαστική επικοινωνία και βιωματική σχέση με την εκπαιδευτική διαδικασία είναι μεγάλη. Μαθήματα όπως τα εικαστικά, η μουσική και η θεατρική αγωγή, αποφορτίζουν τους μαθητές, ενώ όταν υπάρχει παράλληλα η διασύνδεσή τους με τα άλλα μαθήματα μέσω λ.χ. project, εκπαιδευτικών προγραμμάτων και καινοτόμων δράσεων, λειτουργούν ως κυματοθραύστες σε οποιαδήποτε μορφή βίας, βοηθώντας την διαχείριση κρίσεων και τη διάδοση ανθρωπιστικών αξιών.

https://www.youtube.com/watch?v=68Iq91tr8I8&list=PLrBg5I-DszbQ6wWv8hBON377AJH3DjcO3

Τι θα άλλαζες στο εκπαιδευτικό σύστημα σχετικά με την Τέχνη αν σου δινόταν η ευκαιρία;
Απαντώντας στην προηγούμενη ερώτησή σας, πιστεύω πως έγινε κατανοητό πόσο η παρουσία των μαθημάτων τέχνης σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης είναι επιβεβλημένη.

Οι μαθητές μεγιστοποιώντας τις ικανότητες δημιουργικότητας και οραματισμού μέσω των μαθημάτων τέχνης, αναπτύσσουν παράλληλα κοινωνικές δεξιότητες.

Απέναντι σε ένα αποστειρωμένο εκπαιδευτικό σύστημα τυποποιημένης γνώσης, αντιπαραβάλλεται ένα άλλο που πυροδοτεί την δημιουργικότητα, διαμορφώνοντας τις κατάλληλες συνθήκες για να ευδοκιμήσουν τα ταλέντα των παιδιών.

Σημαντικοί καλλιτέχνες που αποτελούν κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς ξεκίνησαν την πορεία τους από το σχολείο.

Η καλλιέργεια μέσω της επαφής με την τέχνη συνάδει με τον ευρύτερο μορφο-παιδευτικό ρόλο του σχολείου. 

Δυστυχώς στα μαθήματα τέχνης παρόλο που θα έπρεπε να έχουν βαρύνουσα σημασία σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια μείωση από το ωρολόγιο πρόγραμμα έως και πλήρη αφαίρεσή τους από κάποιες τάξεις. Είναι προφανές πως για την σωστή λειτουργία τους απαιτείται αύξηση και όχι μείωση των ωρών διδασκαλίας τους, καθώς και η σωστή υλικοτεχνική υποστήριξη και υποδομή του εργαστηριακού χαρακτήρα τους. 
​
Σε όλες τις εκπαιδευτικά αναπτυγμένες χώρες, οι τέχνες κατέχουν κυρίαρχη θέση αποτελώντας προτεραιότητα στο εκπαιδευτικό σύστημα. Και όμως στον τόπο με την μεγαλύτερη πολιτιστική κληρονομιά στην τέχνη, ενώ θα περίμενε κανείς να αξιοποιηθεί ο πολιτιστικός πλούτος μας μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία δηλώνοντας παράλληλα την εθνική μας ταυτότητα, τα μαθήματα τέχνης αντιμετωπίζονται ως ο τελευταίος τροχός της αμάξης. Ίσως πρέπει τελικά να αλλάξει ριζικά η φιλοσοφία που αντιμετωπίζει τα μαθήματα τέχνης ως μαθήματα δευτερευούσης σημασίας και αποπαίδι της εκπαίδευσης.

Έχεις μια ιδιαίτερη αδυναμία στην χρήση διαφορετικών υλικών (πχ ανακυκλώσιμα υλικά κλπ) στα έργα που δουλεύεις με τους μαθητές σου. Ανάγκη ή απλώς αγάπη για τα υλικά που χάνονται; 
Πριν από οκτώ χρόνια, ήρθα σε επαφή με την πρωτοβάθμια εκπαίδευση έχοντας μία απίστευτη διάθεση και όρεξη να δουλέψω με τις ηλικίες αυτές και να αξιοποιήσω δημιουργικά τον πλούτο που μου παρείχαν. 

Έκανα το πρώτο πείραμα, να δουλέψω χωρίς λίστα υλικών. Αφού οργάνωσα σε ομάδες τους μαθητές ανά τμήμα, τους ζήτησα να καταγράψουν τις ιδέες τους για αυτά που θα ήθελαν να δημιουργήσουν. Αφού καταλήξαμε στο έργο ανά ομάδα, τους ζήτησα να φέρουν ότι ‘’άχρηστο’’ και ‘’ευτελές’’ είχαν στο σπίτι τους, χωρίς να χρειαστεί να αγοράσουν τα υλικά τους παρά μόνο την κόλλα και τα χρώματα και αυτά προαιρετικά.

 Δεν φαντάζεστε τι έγινε, δημιουργικός οργασμός! Κάθε τυχαίο αντικείμενο αποκτούσε άλλη διάσταση μέσα από την ανάγνωση της φόρμας του, του χρώματος, της τροποποίησης της αρχικής μορφής του και της διασύνδεσής του με τα άλλα αντικείμενα. Μέσω της αφαιρετικής σκέψης, αποδομήσαμε την αρχική χρήση των αντικειμένων και μέσω της συνδυαστικής αντίληψης άρχισαν να συνδέονται και να συνομιλούν μεταξύ τους διαμορφώνοντας νέες μορφές με εικαστικό περιεχόμενο. Ευτελή αντικείμενα, απαρατήρητα από τους περισσότερους, αναλώσιμα και με μηδενική υλική αξία, με ευρηματικό τρόπο μεταπλάθονται σε παιχνίδια - αντικείμενα τέχνης. 

https://www.youtube.com/watch?v=aq24pfVbcLQ&t=37s

Ασήμαντα ‘’σκουπίδια’’ της καθημερινότητας ξεπερνούν την υλική τους υπόσταση και δια μέσω της τέχνης αποκτούν υπόσταση πνευματική.  Θα ήταν εύκολο να υποθέσει κανείς πως η αρχική σκέψη μου να αξιοποιήσω τα υλικά αυτά έχει να κάνει με το γεγονός πως είχαμε μπει ήδη στην περίοδο της οικονομικής κρίσης και για λόγους οικονομίας απέφυγα την λίστα υλικών. Αυτό είναι το ένα σκέλος και πράγματι ήταν και αυτός ένας από τους λόγους. Το πιο βασικό όμως είναι πως τα αντικείμενα αυτά τα βρίσκαμε παντού και σε πληθώρα. Αυτό μας παρέχει το μεγάλο πλεονέκτημα ποικιλίας μορφών, και επιλογής υλικών, υφών, χρωμάτων και χρήσεων. Το γεγονός αυτό ενεργοποιεί ακόμα περισσότερο την φαντασία και την δημιουργικότητα των μαθητών πολλαπλασιάζοντας τις επιλογές χρήσης και τροποποίησης των υλικών αυτών καθώς και της μεταξύ τους διασύνδεσης. 
​
Το αποτέλεσμα που προκύπτει από αυτή την αισθητική εμπειρία έχει το στοιχείο της μοναδικότητας και δεν μπορεί να επαναληφθεί με τον ίδιο τρόπο ξανά. Αυτό αποκτά μεγάλη αξία για τον δημιουργό του έργου και αντιπαραβάλλεται στην τυποποίηση και στα καταναλωτικά πρότυπα της εποχής μας.
Αυτό το βίωμα μέσω της τέχνης και η έννοια του σεβασμού σε κάθε τι ‘’ασήμαντο’’ μα και ‘’πολύτιμο’’ μαζί, διαμορφώνει μια γενικότερη αισθητική αντίληψη και συμπεριφορά. Έτσι έχοντας μια αισθητική αγωγή ως αυριανός πολίτης, θα είναι σε θέση να οργανώσει αρμονικά κοινωνικές και επαγγελματικές συμπεριφορές, να διαμορφώσει το περιβάλλον του και να αποκτήσει συνειδητά μια αισθητική άποψη για τα κοινά κατανοώντας το νόημα του συσχετισμού μεταξύ αισθητικής, ηθικής και δημοκρατίας.

Τι δεν έχεις «ακουμπήσει» καθόλου ακόμα και σε κάνει να το ονειρεύεσαι;
Έχοντας δημιουργήσει μια σπάνια συλλογή αυθεντικών ελληνικών παιχνιδιών ως αποτέλεσμα συστηματικής έρευνας και μελέτης τριάντα χρόνων, παράλληλα με  την υλοποίηση πλήθος εκπαιδευτικών προγραμμάτων δημιουργίας χειροποίητων παιχνιδιών - εικαστικών έργων, έχει γεννηθεί η ιδέα δημιουργίας ενός Μουσείου Ελληνικού Παιχνιδιού. 
​
Ένα Μουσείο - σημείο αναφοράς όπου μέσω της ιστορίας των εκθεμάτων, θα παρουσιάζεται η ιστορία της Ελλάδας ως φορέας σύγκλισης πολιτισμικών αξιών. Αναφορές μέσα από λογοτεχνικά κείμενα, έθιμα και προφορικές παραδόσεις, μέσα από την μουσική, την ποίηση, τις εικαστικές τέχνες και τον ελληνικό κινηματογράφο, αλλά και αναφορές ερευνητών, ψυχολόγων και κοινωνιολόγων, θα συνιστούν  μια πολυεπίπεδη προσέγγιση του φαινομένου αυτού που λέγεται ελληνικό παιχνίδι. 
 
Μέσα από μια διαδραστική και πολυαισθητηριακή ξενάγηση, οι επισκέπτες θα ανακαλύπτουν κρυμμένες πτυχές των παιχνιδιών αυτών. Μια σειρά με ενδιαφέρουσες δραστηριότητες και εικαστικά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικο κοινό, θα πλαισιώνουν την λειτουργία του Μουσείου υποστηρίζοντας έτσι τον πολιτιστικό - πολιτισμικό πλούτο της συλλογής.   
 
« Η παρουσία μιας οράσεως καλλιεργημένης, οπλισμένης με την οξύτητα εκείνη της νέας τέχνης (που μας έκανε να δούμε βαθύτερα την τέχνη του περασμένου, του πρωτόγονου και τη λαϊκή) και που την αισθανόμουν δίπλα μου, έδινε ένα νέο νόημα στα αντικείμενα τούτα και βοηθούσε την όραση μου να πλέξει το αόρατο εκείνο δίχτυ, όπου μέσα του πιάνεται το εσωτερικό νόημα, η μαγεία των πραγμάτων.»
Απόσπασμα από το κείμενο του Δημήτρη Πικιώνη «Τα παιχνίδια της οδού Αιόλου» 1935.

Από τη δημοσιογραφία στη συγγραφή. Πόσο μακρύς είναι αυτός ο δρόμος και τι σε έκανε να αλλάξεις επαγγελματική ρότα;
Δεν ξέρω καν αν είναι αλλαγή δρόμου. Θα έλεγα ότι είναι απλώς διαφορετική λωρίδα. Είναι σίγουρα διαφορετικά είδη λόγου. Στην δημοσιογραφία κάνεις καταγραφή. Κοφτή, χωρίς φιοριτούρες περιγραφή της είδησης. Χωρίς ερμηνείες. Η δημοσιογραφία δεν είναι ερμηνευτικό εργαλείο, σε πρώτη ανάγνωση. Όμως κάθε καταγραφή συστηματική, οδηγεί μοιραία σε ερμηνείες. Συμπεριφορών, τάσεων, στάσεων απέναντι σε κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά ζητήματα, ζητήματα σχέσεων. Στην συγγραφή η καταγραφή γίνεται με άλλη διαδικασία. Δεν καταγράφεις την είδηση, αλλά το πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτή «παράγεται». Είσαι ένας παρατηρητής. Φτιάχνεις το κάδρο εξ αρχής. Επινοείς κόσμους. Φτιάχνεις ήρωες και τους κινείς προς εκεί που θέλεις να πάνε. 


Και η δημοσιογραφία και η συγγραφή αφηγούνται ιστορίες. Η πρώτη καθημερινότητας η δεύτερη  τεχνητής καθημερινότητας. Όταν εργαζόμουν ως δημοσιογράφος, ένας παλιός συνάδελφος, πεπειραμένος και πολύ καλλιεργημένος άνθρωπος που έγραφε εξαιρετικά, μου είχε πει ότι «οι αποτυχημένοι λογοτέχνες γίνονται δημοσιογράφοι». Δεν ξέρω αν έχει δίκιο. Εννοούσε φαντάζομαι τον καημό να πεις μια ιστορία με τρόπο που να έχει σημασία για τον αναγνώστη. Αυτό όμως συμβαίνει και στους δύο χώρους. Επίσης, πρέπει να πω ότι χάρη στην δημοσιογραφική μου θητεία απέκτησα και μια σημαντική εμπειρία στα ερευνητικά εργαλεία που είναι εξαιρετικά χρήσιμη. Το να ξέρεις πώς να ψάξεις για οποιοδήποτε θέμα, πως να αναζητήσεις την πληροφορία, είτε μέσα από τους θεσμικούς δρόμους, είτε από την έρευνα δρόμου, είναι σημαντική γνώση και με έχει βοηθήσει σημαντικά.


Διδασκαλία και συγγραφή. Συνδέονται με κάποιο τρόπο;
Και πάλι θα πω ότι υπάρχουν κοινά σημεία. Και στην διδασκαλία έχεις ένα ακροατήριο. Ειδικά στο νηπιαγωγείο. Στο δημοτικό και στις άλλες βαθμίδες είναι διαφορετική η προσέγγιση αλλά στο νηπιαγωγείο είναι ακόμη πολύ έντονη στα παιδιά  η καταφυγή σε φανταστικούς κόσμους. Είτε για να αντιμετωπίσουν τα άγχη τους και να πετύχουν την ισορροπία που τους καθησυχάζει, είτε γιατί νιώθουν πιο όμορφα σε αυτούς αλλά πάντως και γιατί δεν έχει ακόμη ξεκινήσει η διαδικασία της δημιουργικής «δολοφονίας» που πολλές φορές συντελείται στην σχολική ζωή. Ο τρόπος διδασκαλίας στο νηπιαγωγείο είναι παιγνιώδης, είναι συμμετοχικός. Ιστορίες φτιάχνουμε, κόσμους φτιάχνουμε , ήρωες φτιάχνουμε, αλλάζουμε το τέλος των ιστοριών, επινοούμε πολλαπλούς τρόπους ανάγνωσης ακόμη και τον πιο μικρών και ασήμαντων πραγμάτων. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία είναι μάστορες στο να φτιάχνουν ιστορίες. Άρα, αν κάτι έχω να πω για την σχέση διδασκαλίας και συγγραφής είναι ότι διδάσκομαι συγγραφικά και ζηλεύω αφόρητα την φαντασία και την ελευθερία στην σκέψη τους. 


Ως μαμά μαθητών δευτεροβάθμιας πλέον, έχω παρατηρήσει πως το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν ενθαρρύνει καθόλου τη δημιουργική γραφή, εσύ ως εκπαιδευτικός πώς θα ήθελες να διδάσκεται η γραφή στα σχολεία;
Εκείνο που είναι εντυπωσιακό και ως νηπιαγωγός το έχω δει πολλές φορές είναι η τεράστια αγάπη που έχουν τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες για το βιβλίο. Μια αγάπη η οποία «πεθαίνει» με το που μπαίνουν στην πιο τυπική διαδικασία της πρώτης σχολικής βαθμίδας. Φυσικά γενικεύω αυτή τη στιγμή γιατί υπάρχουν και πολλά παιδιά που αγαπούν το διάβασμα και συνεχίζουν να διαβάζουν. 
Και μόνο η διάκριση σε σχολικά και εξωσχολικά βιβλία θα έπρεπε να μας προβληματίζει. Αυτομάτως δημιουργεί μια αντίθεση. Ότι δηλαδή το βιβλίο που δεν είναι στην σχολική ύλη, το λογοτεχνικό δηλαδή, είναι κάτι που δεν χωρά στο σχολείο. Πρόκειται για ένα βασικό λάθος στρατηγικής και προσέγγισης στο πως περνούμε στα παιδιά την ιδέα της αναγνωστικής διαδικασίας. Τα βάζουμε στο πνιγηρό δίπολο του χρήσιμου και μη χρήσιμου διαβάσματος. Αυτό που πρέπει να δουλεύουμε είναι η αγάπη για την ανάγνωση. Η γραφή έρχεται μετά για όσα παιδιά θα θελήσουν, θα νιώσουν την ανάγκη να αποτυπώσουν τις σκέψεις τους. Αλλά η καλλιέργεια αναγνωστικών συνηθειών και η αγάπη για την λογοτεχνία απαιτεί μια άλλη προσέγγιση. Και προϋποθέτει ένα σχολείο που δεν θα ετοιμάζει υποψηφίους για τις Πανελλαδικές αλλά δημιουργικούς ανθρώπους. 

Πώς βρέθηκες στην Σάμο;
Με δύο λέξεις, είμαι «ερωτικός μετανάστης»!

Πού αντλείς τα θέματα σου; Ποια θεματολογία  σε απασχολεί περισσότερο; 
Από γύρω μου. Άλλοτε από ζητήματα που απασχολούν εμένα ως άνθρωπο, άλλοτε μπορεί να γίνει αφορμή κάτι πολύ μικρό, σχεδόν ασήμαντο, μια ανθρώπινη χειρονομία, η έκφραση ενός προσώπου, ένα σκηνικό στον δρόμο την ώρα που περπατώ. Μου αρέσει να παρατηρώ τους ανθρώπους γύρω μου. Συνηθίζω να φτιάχνω υποθετικές ιστορίες για τις ζωές τους. Αυτό το χούι το έχω από μικρή. Επίσης -και εδώ ίσως έρχεται και η επιρροή της δημοσιογραφίας - παρακολουθώ και με εμμονική προσήλωση την επικαιρότητα. Η ανάγνωση εφημερίδων και η καθημερινή ενημέρωση παραμένουν βασικές ανάγκες και ρουτίνες μου. Επομένως μέσα από αυτή την καταγραφή, ειδικά στους καιρούς μας, αντλώ θέματα. Θα πρέπει, ωστόσο,  μέσα στον κυκεώνα των ειδήσεων, να υπάρξει αυτή που θα μου προκαλέσει το ενδιαφέρον. Και το κουβάρι αρχίζει να τυλίγεται ή να ξετυλίγεται…


Υπάρχει κάποιο βιβλίο σου που σε δυσκόλεψε περισσότερο στην έρευνα και στην αποτύπωση;
Ναι. «Το παιδί με τη ριγέ μπλούζα». Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με θέμα την παιδική πορνογραφία. Ήταν πραγματικά μια διαδικασία, τόσο της έρευνας όσο και της συγγραφής, εξαιρετικά ψυχοφθόρα η οποία μου άφησε και σωματικά προβλήματα από την ένταση και την στενοχώρια όσων βίωσα. Στην έρευνα χρειάστηκε να διαβάσω ιατροδικαστικές εκθέσεις κακοποιημένων παιδιών, να μιλήσω με θύματα σεξουαλικής κακοποίησης από τους γονείς τους, να μιλήσω με ανθρώπους που έχουν έρθει κοντά σε κακοποιημένα παιδιά, κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους κτλ. Όλη αυτή η ερεβώδης πραγματικότητα την έκταση της οποίας δεν φανταζόμουν καν όταν ξεκινούσα, ήρθε κάποια στιγμή και κόντεψε να με καταπιεί. Γιατί αδυνατεί το μυαλό σου να συλλάβει και να κατανοήσει το μέγεθος της ανθρώπινης κτηνωδίας. Αλλά και στην συγγραφή ήταν δύσκολο για μένα να φορέσω τα «παπούτσια» ενός παιδεραστή. Να μιλήσω μέσα από τους ήρωες μου σαν παιδεραστής, σήμαινε να μπω στο μυαλό του. Πώς το κάνεις αυτό όμως; 

Πόσο δύσκολο είναι να αποτυπωθεί τελικά η αρχική ιδέα στο χαρτί; 
Είναι μια διαδικασία εξελικτική που έχει παγίδες, είναι γεμάτη γωνιές που δεν ξέρεις που θα σε βγάλουν μόλις αποφασίσεις να στρίψεις, οι εκπλήξεις είναι περισσότερες από τα δεδομένα, και οι κακοτοπιές καραδοκούν εάν δεν προσέξεις. Δεν είναι εύκολη η συγγραφή. Υπάρχει μια αντίληψη, την συναντώ σε συζητήσεις που κάνω με αναγνώστες  ότι η δημιουργικότητα της όλης διαδικασίας αρκεί από μόνη της για να την  μετατρέψει σε κάτι μαγικό. Αυτή είναι μια αντίληψη που μάλλον έχει καλλιεργηθεί από παθιασμένους αναγνώστες και από ρομαντικές κινηματογραφικές σκηνές. Ο συγγραφέας δεν έχει, τουλάχιστον στην χώρα μας, την πολυτέλεια της επιβίωσης από την συγγραφή. Στριμώχνει λοιπόν τον χρόνο του για να κάνει αυτό που αγαπά. Αυτό επηρεάζει και την ίδια την διαδικασία. 

Σε ό,τι αφορά τώρα την αποτύπωση της αρχικής ιδέας – και μιλώ για τον τρόπο που λειτουργεί σε μένα- σπανίως η αρχική ιδέα καταλήγει με την αρχική προσέγγισή της στο τέλος του βιβλίου. Υπάρχει μια νεφελώδης, αρχικά, προσέγγιση που έχει να κάνει με το γιατί θέλω να πω μια ιστορία. Καθ` οδόν όμως σχεδόν όλα, ή εν πάσει περιπτώσει πολλά θα ανατραπούν, θα καούν ή θα αναγεννηθούν, θα προβοκάρουν τον εαυτό τους, θα αναιρεθούν. Μαζί τους κι εγώ ως σιωπηλός μαριονετίστας που χάνει τον έλεγχο των κινήσεων. Όλο αυτό είναι στ`αλήθεια εξαιρετικά , απίθανα διεγερτικό, εγκεφαλικά, ψυχολογικά και τελικά και συγγραφικά. 

Έχεις αγαπημένες ώρες και γωνιές για να γράφεις;
Δυστυχώς δεν έχω την πολυτέλεια του χρόνου και του τόπου. Εννοώ πώς η καθημερινότητα δεν επιτρέπει επιλεκτικές συνήθειες κατά πώς βολεύει, αλλά κατά πώς «περισσεύει». Γράφω οπουδήποτε και οποιαδήποτε ώρα. Κυρίως βραδινές. Αφενός γιατί τότε υπάρχει χρόνος και αφετέρου γιατί είμαι κατεξοχήν βραδινός τύπος. Λειτουργώ καλύτερα μεταμεσονύκτια. Πρακτικά αυτό είναι βάσανο γιατί το ξυπνητήρι δεν αστειεύεται. Κάπως όμως βρίσκεται ο τρόπος να γίνει και αυτό. Όπως συμβαίνει πάντα με ό,τι αγαπάς. 

Μίλησε μας για το τελευταίο σου βιβλίο, την «Κλίμακα F». Πώς θα το περιέγραφες;
Μάλλον θα έλεγα ότι πρόκειται για ένα πολιτικό θρίλερ  με στοιχεία αστυνομικής πλοκής. Υπάρχει ένας φόνος που αποτελεί το σημείο εκκίνησης για μια έρευνα που όμως ξεπερνά την δολοφονία και επεκτείνεται σε ένα πολιτικό σκηνικό που καταρρέει. Η Κλίμακα F,  μιλά στην ουσία για δύο θέματα. Πρώτον για την διαδικασία με την οποία μια κοινωνία, αλλά κυρίως ένας άνθρωπος μπορεί να φτάσει σε ακραίες συμπεριφορές, και δεύτερον για τους μηχανισμούς χειραγώγησης που η εξουσία, πολιτική, οικονομική, η εκάστοτε ελίτ χρησιμοποιεί. Μηχανισμοί που σήμερα έχουν γίνει πιο περίπλοκοι, σκιώδεις και άρα πιο επικίνδυνοι γιατί κάποιες φορές είναι σχεδόν αδύνατος ο εντοπισμός τους. 

Το βιβλίο αναδεικνύει και το πώς η  χρήση των μέσων δικτύωσης και  του διαδικτύου  χειραγωγεί  την κοινή γνώμη. Πώς πιστεύεις ότι μπορούμε να το διαχειριστούμε αυτό; Ποιος ο ρόλος της δημοσιογραφίας σήμερα; Πολλοί κατηγορούν τους δημοσιογράφους επίσης για χειραγώγηση, συμφωνείς;
Πάντα η γνώση είναι το αντίδοτο στην χειραγώγηση. Η λογική και διεισδυτική ματιά πάνω σε ό,τι συμβαίνει. Η αποφυγή εύκολων συμπερασμάτων. Να μην καταφεύγουμε με τέτοια ευκολία – επικίνδυνη ευκολία- σε συνωμοσιολογικά σενάρια, να αντιλαμβανόμαστε ότι ζούμε σε ένα κόσμο που δεν περνά την καλύτερη εποχή του και μέσα σε αυτή την αναμπουμπούλα μοιραία αυξάνονται οι λύκοι που χαίρονται. Όλα αυτά τα ζητήματα θίγονται μέσα στο βιβλίο. Και βέβαια ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Όχι σε μια προσπάθεια δαιμονοποίησής τους, αλλά επισήμανσης ότι μπορούν να αποτελέσουν και αποτελούν οδούς διοχέτευσης πληροφορίας που σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι καθόλου «αθώα» και πάντως επιχειρεί να διαμορφώσει μια συλλογική αντίδραση ή στάση απέναντι σε σημαντικά θέματα. Θα πρέπει να έχουμε έναν εγκεφαλικό συναγερμό σε ετοιμότητα. Να υπερνικήσουμε την καλοκάγαθη αφέλεια που καμιά φορά μας χαρακτηρίζει. 

Σε ό,τι αφορά την δημοσιογραφία, έναν χώρο που αγαπώ ιδιαίτερα, θα πω ότι η κριτική που δέχεται είναι συντριπτικά άδικη πολλές φορές. Το τσουβάλιασμα που γίνεται αδικεί πολλούς και πολύ καλούς δημοσιογράφους. Είναι όμως θύμα των καιρών και αυτή. Των καιρών που έχουν αποσύρει την ψήφο εμπιστοσύνης από τους θεσμούς. Την πολιτική, την δημοσιογραφία, το κράτος εν γένει. Εδώ η ζημιά που έχει γίνει είναι μεγάλη και πάει σε βάθος χρόνου πίσω και σε μέγεθος ζημίας πολύ μπροστά. Θα πρέπει να βρούμε τρόπο να επουλώσουμε τις πληγές και να ξαναχτίσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης από την αρχή. Είναι αναγκαίο αυτό για την ζωή μας και κυρίως για την ίδια την δημοκρατία. 

Έχεις κάποιο αγαπημένο βιβλίο  ή αγαπάς εξίσου «όλα σου τα παιδιά;»
Πολλές φορές όταν θέλω να πειράξω την μαμά μου, την ρωτώ ποιο από τα τρία παιδία της αγαπά πιο πολύ. Πάντα μου λέει «παιδί μου όποιο δάχτυλο και να κόψεις από το χέρι, το ίδιο θα πονέσει». Την αγαπώ αυτή την απόκρισή της. Είναι δύσκολο για κάποιον που γράφει να πει ότι προτιμά ένα βιβλίο του, ένα παιδί του τελικά. Μα έχω μια ιδιαίτερη συναισθηματική σχέση, που αφορά περισσότερο την έρευνα και τις συγκλονιστικές στιγμές που έζησα σε αυτήν, με τις «Καταραμένες Πολιτείες», ένα βιβλίο που έχει βέβαια αναφορά και στον τόπο που ζω, την Σάμο. 

Το  αναγνωστικό κοινό μειώνεται όλο και περισσότερο. Που πιστεύεις ότι οφείλεται αυτό; Αισιοδοξείς για το μέλλον;
Είμαι φύσει αισιόδοξος άνθρωπος επομένως ναι, αισιοδοξώ και για το θέμα της φιλαναγνωσίας. Κοιτάξτε, το αναγνωστικό κοινό ήταν πάντα ένα μικρό ποσοστό της κοινωνίας. Όμως αναγνωστικό κοινό δεν μπορεί να θεωρείται μόνο το κομμάτι που διαβάζει λογοτεχνία. Ξέρω πολλούς που διαβάζουν ιστορία για παράδειγμα, ή πολιτικά δοκίμια ή εφημερίδες. Όλοι αυτοί αποτελούν τον ευρύ πυρήνα των αναγνωστών που μπορεί να έχουν παγιωμένες προτιμήσεις ή να αλλάζουν προτιμήσεις όσο ωριμάζουν αναγνωστικά. Επίσης, την περίοδο του εγκλεισμού, από το δικό μου, μικρό έστω δείγμα του κοινωνικού μου περίγυρου, γνωρίζω πολλούς ανθρώπους που επανήλθαν στο διάβασμα ή το ξεκίνησαν. Εκείνο που πρέπει κυρίαρχα να αναζητούμε είναι γιατί δεν διαβάζουν οι άνθρωποι και να δούμε αν μπορούμε να κάνουμε κάτι γι` αυτό. 

Ετοιμάζεις κάτι νέο αυτήν την εποχή; Υπάρχει κάποιο είδος με το οποίο θα ήθελες να ασχοληθείς; 
Ο τελευταίος χρόνος ήταν χρόνος συγγραφικών πειραματισμών για μένα. Δοκίμασα τον εαυτό μου και τις συγγραφικές μου αντοχές σε διάφορα είδη και ήταν πολύ ενδιαφέρον για μένα. Από όλη αυτή την διαδικασία έχει προκύψει μια νουβέλα που είναι στον προγραμματισμό για έκδοση τον Νοέμβριο και αρκετά άλλα γραπτά που είναι σε αναμονή να πάρουν τον δρόμο τους ή να μείνουν στα ηλεκτρονικά τους συρτάρια. Μεταξύ αυτών, απόλαυσα πραγματικά την συγγραφή ενός παιδικού παραμυθιού. Ένα είδος με το οποίο θέλω πολύ να ασχοληθώ.