Μανιτάρια αντί για δέρμα ζώου

Τα τελευταία χρόνια, η ανάγκη να βρεθεί υποκατάστατο του δέρματος ως υλικό στη βιομηχανία της μόδας για μια πιο ηθική προσέγγιση που θα σηματοδοτήσει το τέλος στην εκμετάλλευση ζώων και το αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, γίνεται όλο και πιο επιτακτική.  Ήδη παρουσιάζονται αλλά και υιοθετούνται από μεγάλους οίκους μόδας νέα υλικά, όπως τα μανιτάρια, ο ανανάς ή ο κάκτος, ως βιώσιμη εναλλακτική στο δέρμα.

Photo by Andrew Ridley on Unsplash

---

Κάθε χρόνο,  περίπου ένα δισεκατομμύρια ζώα σκοτώνονται για να παραχθούν προϊόντα από το δέρμα τους. Στην λίστα των ζώων που χάνουν την ζωή τους με βάναυσο τρόπο, για να καταλήξουν τελικά να μετατρέπονται σε πορτοφόλια, παπούτσια ή τσάντες, βρίσκονται τα τελευταία δέκα χρόνια τα γουρούνια, έπειτα τα πρόβατα, στη συνέχεια τα βοοειδή (αγελάδες και μοσχαράκια) και, τέλος, τα κατσικάκια.

Η κατάταξη αυτή δεν περιλαμβάνει όλα τα ζώα που βασανίζονται και θανατώνονται, καθώς στην τραγική αυτή λίστα ανήκουν επίσης, οι κροκόδειλοι, τα φίδια, τα καγκουρό, οι φώκιες καθώς και οι σκύλοι με τις γάτες.

Επίσης, το δέρμα για να μην αποσυντίθεται και σαπίζει  (αφού υφίσταται αμέσως τη φυσική διαδικασία αποσύνθεσης) επεξεργάζεται με τοξικά χημικά. Υπάρχουν 225 χημικά που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία βυρσοδεψίας, φορμαλδεΰδη, άλατα χρωμίου, μόλυβδος, κυάνιο, αρσενικό, αζωχρώματα, ανιλίνη και χλωροφαινόλες). Με αυτά τα χημικά το δέρμα δεν αποτελεί πια οργανική ύλη και έτσι δεν αποσυντίθεται.

Στα βυρσοδεψεία τα δέρματα υφίστανται διεργασίες που παράγουν τόνους αποβλήτων που μολύνουν το έδαφος, τον αέρα και το νερό.

Τα στοιχεία αυτά έχουν προκαλέσει μία αναζήτηση εναλλακτικών στο δέρμα και την πρωτοκαθεδρία στη βιομηχανία της μόδας, όσον αφορά στη χρήση του δέρματος, έχουν δύο κατηγορίες υλικών: Το ζωικό δέρμα και το λεγόμενο «συνθετικό δέρμα», το οποίο συνήθως είναι είτε πολυουθεράνη (PU) είτε πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC) – κοινώς, και τα δύο είναι προϊόντα του πλαστικού.
Όμως, αν και αυτά τα νέα συνθετικά δέρματα διαφημίζονται συχνά ως βιώσιμες εναλλακτικές, τα στοιχεία δείχνουν πως δε μπορούν να βιοδιασπαστούν, γεγονός που τα καθιστά εξίσου επικίνδυνα για το περιβάλλον.

Αρχικά, με τον όρο “συνθετικό” αναφερόμαστε στον πολυεστέρα, ο οποίος αποτελεί μια μορφή πλαστικού που δημιουργείται από ορυκτά καύσιμα και δεν ανακυκλώνεται, ενώ παράλληλα εκκρίνει τοξικές ίνες.. Μόνο το 2018, ο πολυεστέρας αποτέλεσε το 52% της παγκόσμιας παραγωγής ινών από τις οποίες κατασκευάζονται είδη ένδυσης, και όχι μόνο. Τα συνθετικά μπορεί να αποτελούν μια αναίμακτη λύση, ωστόσο είναι υπεύθυνα για την μόλυνση του περιβάλλοντος.

Τα τελευταία χρόνια, όμως, υπάρχουν όλο και περισσότερες επιλογές για όποιον καταναλωτή θέλει να πει «αντίο» στο δέρμα. Οι εναλλακτικές του δέρματος ανήκουν σε τρεις κατηγορίες: Σε επαναχρησιμοποιημένα «άχρηστα» υλικά, σε υλικά φτιαγμένα σε εργαστήριο και σε upcycled προϊόντα. Για να ανταποκριθεί ένα «ψεύτικο» δέρμα στις ανάγκες του καταναλωτή, συχνά χρησιμοποιούνται πρώτες ύλες της φύσης – όπως μάνγκο, καρύδες, μήλα, κάκτοι.

Το υλικό όμως που φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη επιτυχία, τόσο ως προς την ομοιότητά του με το ζωικό δέρμα, όσο και ως προς την ένταξή του στη βιομηχανία της μόδας, έχει τη βάση του στο μανιτάρι. Όσοι το έχουν δοκιμάσει, αναφέρουν πως το δέρμα φτιαγμένο από μανιτάρι προσομοιάζει περισσότερο από όλα τόσο στην υφή, όσο και στον τρόπο που φθείρεται το ζωικό δέρμα. Μάλιστα, η Hermès ανακοίνωσε ότι η τσάντα ταξιδιού «Victoria» θα αναδιαμορφωθεί και θα κατασκευαστεί με βάση το μανιτάρι, σε συνεργασία με το MycoWorks, μια εταιρεία με έδρα το Σαν Φρανσίσκο.
Επίσης, τον Οκτώβριο του 2020 εταιρείες όπως η Adidas και η Stella McCartney ανακοίνωσαν την αρχή μίας συνεργασίας με το brand Bolt Threads, προκειμένου να ενσωματώσουν το δέρμα από μανιτάρια στις συλλογές τους σε σταθερή βάση.

Το Reishi, ένα είδος μανιταριού, που έχει τις ρίζες του στην Ανατολή, αποτελεί την πιο αξιόλογη βιώσιμη εναλλακτική στο δέρμα, από όσες έχουν αναπτυχθεί την τελευταία δεκαετία.
 Ο τρόπος που φτιάχνεται είναι συγχρόνως απλός ως σύλληψη, αλλά και τρομερά εξελιγμένος ως τεχνογνωσία. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του μυκηλίου, οι ειδικοί «κατευθύνουν» τα κύτταρά του, ώστε να μπλεχτούν μεταξύ τους και οι δεσμοί να σχηματίσουν το τελικό προϊόν. Με τη τεχνική αυτή παράγεται το «δέρμα» Reishi, το οποίο χαρακτηρίζεται και από την αντοχή του ως υλικό. Σε επόμενη φάση της διαδικασίας, το Reishi μπορεί να πάρει το απαραίτητο χρώμα με βαφές φτιαγμένες από λαχανικά. Όσον αφορά στην όψη, τη μυρωδιά και την υφή του, αυτές μοιάζουν εντυπωσιακά με εκείνες του δέρματος.