Έσθερ Χάουλαντ, η καπιταλίστρια του έρωτα

Η αγάπη ήταν παντού στον αέρα εκείνη την 14η Φεβρουαρίου του 1849 στις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, είχε «χτυπήσει» τη χώρα σαν δυνατή καταιγίδα, με μαγαζιά από τη Φιλαδέλφεια ως τη Νέα Ορλεάνη να διαφημίζουν τις «ωραιότερες κάρτες του Βαλεντίνου», καθώς τα δέκα τελευταία χρόνια, οι Αμερικανοί είχαν πιαστεί στα δίχτυα του…έρωτα, όταν στην Αγγλία ήδη από το 1382 έχουμε την πρώτη αναφορά στο ποίημα του Τζέφρι Τσόσερ,  Parlement of Foules. Το ποίημα των 699 στίχων είναι εμπνευσμένο από την παράδοση, κατά την οποία κάθε χρόνο την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου τα πουλιά συγκεντρώνονται μπροστά στη θεά της φύσης για να διαλέξουν ερωτικούς συντρόφους («…for this was Saint Valentine’s Day, when every bird cometh there to choose his mate…»). Η πρώτη, εξάλλου, σωζόμενη «κάρτα» του Αγίου Βαλεντίνου χρονολογείται περίπου το 1415 και βρίσκεται στη συλλογή χειρόγραφων της Βρετανικής Βιβλιοθήκης. Είχε γραφτεί από τον Δούκα της Ορλεάνης, ο οποίος βρισκόταν αιχμάλωτος στον Πύργο του Λονδίνου, μετά την ήττα των Γάλλων στη μάχη του Αζινκούρ κατά τη διάρκεια του Εκατονταετούς Πολέμου. Ο δούκας φαίνεται να έγραψε στη γυναίκα του «Je suis desja d’amour tanné. Ma tres doulce Valentinée» ( «Είμαι τρελός από έρωτα. Γλυκιά μου Βαλεντίνα»).

Πίσω στις ΗΠΑ, οι κάρτες που διαφήμιζαν τα καταστήματα ήταν μάλλον απλοϊκές, κάποια στιχάκια που συχνά επιλέγονταν και τυπώνονταν  από τους ίδιους τους καταστηματάρχες. Αλλά από εκείνη τη χρονιά, μία 20χρονη, απόφοιτος του Mount Holyoke College που ζούσε στο Γούστερ της Μασαχουσέτης, θα άρχιζε να τις αλλάζει, ξεκινώντας έτσι μία βιομηχανία που σήμερα τζιράρει 20 δις. δολάρια για μια μέρα που ανταλλάσσονται  145 εκατομμύρια κάρτες. Αυτή η νεαρή γυναίκα ήταν η Έσθερ Χάουλαντ, η οποία, 52 χρόνια αργότερα, θα χαρακτηριστεί από έναν ρεπόρτερ της «Boston Globe» όχι μόνο ως «πρωτοπόρος δημιουργός του Αγίου Βαλεντίνου» αλλά και ως «μονοπώλιο».

Ο πατέρας της ‘Εσθερ ήταν ιδιοκτήτης ενός μεγάλου βιβλιοπωλείου και χαρτοπωλείου στο Γούστερ, το οποίο έχαιρε μεγάλης εκτίμησης για τη συλλογή βιβλίων με ύμνους και κειμένων του Κατηχητικού. Αλλά οι Χάουλαντ είχαν επίσης στοκ για βαλεντίνους, συμπεριλαμβανομένης μιας  συλλογής με πιο πλούσια σχέδια και καλυμμένα με φίνες δαντέλες από την Αγγλία.

---

Αυτές οι κάρτες έδωσαν στην Έσθερ μια ιδέα. Γιατί να μην φτιάξει παρόμοιες που θα μιμούνταν το στυλ των βρετανικών καρτών; ‘Ήθελε να πουλήσει με άλλα λόγια κάρτες έως και 75 σεντ, μια εξωφρενική πολυτέλεια τη στιγμή που ο μέσος Αμερικανός εργαζόμενος έβγαζε λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα.

Το 1849, δημιούργησε μερικά πρωτότυπα και παρότρυνε τον αδερφό της να τα προωθήσει  στη Νέα Υόρκη και τη Βοστώνη για εκείνη. Έχοντας παραγγελίες λίγων χιλιάδων δολαρίων, προσέλαβε τέσσερις γυναίκες για να τη βοηθήσουν, δημιουργώντας κεντρικά γραφεία στο σπίτι της οικογένειάς της και παραγγέλνοντας μεγάλο στοκ  από ανάγλυφο αγγλικό χαρτί. Κι έτσι γεννήθηκε  η εταιρεία, που η ΄Εσθερ  αργότερα θα ονομάσει επίσημα ως New England Valentine Co.
 
Η Εσθερ έκοβε  το βασικό σχέδιο της κάρτας και η ομάδα της  αντέγραφε  προσεκτικά κάθε κάρτα. Σε κάθε μία από τις τέσσερις κοπέλες,  ανατέθηκε ένα ειδικό καθήκον. Μία έκοβε φωτογραφίες και τις κρατούσε ταξινομημένες ανά θέμα  σε κουτιά, άλλη έφτιαχνε τα φόντα, δίνοντάς τες σε άλλη κοπέλα που τις στόλιζε  περαιτέρω. Μέχρι το τέλος του 1849 η Χάουλαντ είχε ξεκινήσει πλήρως την επιχείρησή της για τον Άγιο Βαλεντίνο και τελειοποιήσει  την τεχνική της «γραμμής συναρμολόγησης», ενώ τα πρώτα χρόνια της επιχείρησής της, η Χάουλαντ φέρεται να επιθεωρούσε προσωπικά κάθε βαλεντίνο που παρήγαγαν οι γυναίκες στο εργαστήριο της οικογένειάς της.
 
Το 1850, έδωσε στον αδελφό της μια μεγαλύτερη ποικιλία δειγμάτων, δημιουργώντας περίτεχνες και ακριβές κάρτες χρησιμοποιώντας μετάξι, σατέν και δαντέλα, και η πρώτη διαφήμιση για τους Αγίους Βαλεντίνους της εμφανίστηκε στο Worcester Daily Spy τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους. Μια απλή κάρτα Χάουλαντ πουλιόταν για πέντε σεντς, αλλά κάρτες με στολίδια κορδέλας, σελίδες με καλλιτεχνικές εικονογραφήσεις, κρυφές πόρτες και επιχρυσωμένη δαντέλα μπορεί να πουλιούνταν  μέχρι και ένα δολάριο – ένα σημαντικό χρηματικό ποσό εκείνη την εποχή. Οι παραγγελίες της Χάουλαντ διπλασιάστηκαν και το εργατικό της δυναμικό αυξήθηκε. Δημιούργησε χριστουγεννιάτικες και πρωτοχρονιάτικες κάρτες, κάρτες γενεθλίων, φυλλάδια και καλάθια Μαΐου. Οι κάρτες βρίσκονταν πλέον σε μαγαζιά σε όλη τη χώρα και οι πωλήσεις αυξήθηκαν στα 100.000 $ ετησίως.
 
Οι ιστορίες όμως που λέγονται για την ΄Εσθερ  όλα αυτά τα χρόνια τελειώνουν πάντα με μια νότα πικρής ειρωνείας:  Μπορεί  να έχει εμπορευματοποιήσει με επιτυχία την αγάπη, αλλά προφανώς δεν βρήκε ποτέ την αγάπη η ίδια, καθώς πέθανε το 1904 ανύπαντρη στο σπίτι του αδελφού της Κουίνσι στη Μασαχουσέτη. Οι εφημερίδες σε όλη τη χώρα έγραψαν για τον θάνατό της, χαρακτηρίζοντάς την, ποικιλοτρόπως, ως «εφευρέτη του Αγίου Βαλεντίνου» και ως «τη γεροντοκόρη της Νέας Αγγλίας».
 
Με την εκ των υστέρων αντίληψη ενός αιώνα και πλέον, υπάρχει ίσως ένας πιο ευγενικός τρόπος για να ολοκληρωθεί η ιστορία της Έσθερ καθώς η κληρονομιά της άντεκε, όπως πιθανόν αντέχει η αληθινή αγάπη.

Τα λεγόμενα Howland Valentines είναι σήμερα ένα περιζήτητο συλλεκτικό αντικείμενο. Μια δημοπρασία του Christie's το 1997 πούλησε έξι από $94 έως $489. Και μερικά από τα έργα της βρίσκονται δίπλα σε μερικά από τα μεγαλύτερα έργα τέχνης στον κόσμο στο Metropolitan Museum της Νέας Υόρκης. Το μουσείο  έχει πολλές δεκάδες Howlands στη συλλογή του, συμπεριλαμβανομένου ενός από το τέλος της καριέρας της, ένα δαντελωτό στολίδι 4 επί 2 ιντσών με πανσέδες, τριαντάφυλλα και μια συλλογή από φρούτα γύρω από ένα πανό που γράφει «Affections Offering». Η προέλευση της κάρτας είναι θολή, αλλά το ζευγάρι που συνδέθηκε με αυτήν φαινόταν ικανοποιημένο να αφήσει τη δουλειά της Έσθερ να μιλήσει από μόνη της. Το εσωτερικό του φέρει την υπογραφή, απλά, «Η Γκρέισι στον Φρεντ, 1880».