Από πέντε κομμάτια μέχρι και χιλιάδες και για όλες τις ηλικίες, τα παζλ είναι ένα από τα πλέον διαδεδομένα χόμπι χιλιάδων ανθρώπων παγκοσμίως, ενώ γνωρίζουν ακόμα μεγαλύτερες δόξες την εποχή των lockdown. Όντας μία δημιουργική απασχόληση, βοηθά στην καταπολέμηση του άγχους την ώρα που κομμάτι – κομμάτι χτίζεται κάτι νέο. Παρόλο που σήμερα τα παζλ είναι συνυφασμένα με τον ελεύθερο χρόνο, αρχικά χρησιμοποιούνταν για εκπαιδευτικούς λόγους.
Το πρώτο παζλ λέγεται ότι δημιουργήθηκε τον 18ο αιώνα και πιο συγκεκριμένα το 1762 από τον Βρετανό χαρτογράφο και χαράκτη John Spilsbury στο Λονδίνο. Πήρε έναν χάρτη της Ευρώπης, τον έδεσε πάνω σε ένα κομμάτι ξύλο και τον έκοψε δημιουργώντας έτσι το πρώτο παζλ στο οποίο έδωσε το όνομα “Europe Divided Into Its Kingdoms” και φτιάχτηκε για τα παιδιά του Βασιλιά Γεωργίου Γ’ ενώ μοιράστηκαν και σε ορισμένα σχολεία και αποσκοπούσαν αποκλειστικά στη διδασκαλία της γεωγραφίας. Παρά τον όρο «Jigsaw» ( = πριoνοκορδέλα) που τους έχει αποδοθεί, τα πρώτα παζλ κόπηκαν με την τεχνοτροπία η οποία είναι ευρύτερα γνωστή ως «μαρκετερί». Ο όρος Jigsaw δεν έκανε την εμφάνιση του παρά στα τέλη της δεκαετίας του 1880, όταν και εφευρέθηκε το πριόνι. Το παζλ έγινε πολύ γρήγορα δημοφιλές, γεγονός που έκανε τον Spilsbury να το κάνει επάγγελμα, ενώ ο ίδιος παρήγαγε παζλ με γεωγραφικά θέματα: Κόσμος, Ευρώπη, Ασία, Αφρική, Αμερική, Αγγλία, Ουαλία, Ιρλανδία και Σκωτία. Τα πρώτα παζλ έγιναν γρήγορα ανάρπαστα ενώ στους φανατικούς συγκαταλέγονταν και η βασιλική οικογένεια. Αυτά τα παζλ σήμερα χαρακτηρίζονται με τον όρο «τεμαχισμένοι χάρτες» (Dissected Maps). Στα τέλη του 18ου αιώνα, το Λονδίνο μετρούσε ήδη 20 κατασκευαστές ενώ στις αρχές του 19ου αιώνα, άρχισαν να γίνονται ιδιαιτέρως δημοφιλή και στους ενήλικες. Τα παζλ για ενήλικες εμφανίζονται γύρω στο 1900, ενώ το 1908 η δημοφιλία τους έφτασε στο απόγειό της. Τα περισσότερα παζλ ήταν κομμένα ακριβώς μεταξύ των διαφόρων χρωματικών γραμμών. Δεν είχε κομμάτια με δύο χρώματα, για να φανεί, για παράδειγμα, ότι το κεραμιδί είναι η σκεπή ενός σπιτιού και το μπλε είναι ουρανός. Ένα φτέρνισμα ή μια απλή απρόσεκτη κίνηση μπορούσε να διαλύσει ότι είχε φτιαχτεί μέχρι εκείνη τη στιγμή, καθώς τα κομμάτια δεν ενώνονταν μεταξύ τους. Αντίθετα με τα παιδικά παζλ, τα παζλ ενηλίκων δεν διέθεταν την τελική εικόνα στο κουτί, ενώ η ονομασία τους ήταν πολύ γενική ή μπερδεμένη, με αποτέλεσμα η τελική εικόνα να παραμένει μυστικό έως και την τοποθέτηση του τελευταίου κομματιού στη θέση του. Τα ξύλινα παζλ έπρεπε να κοπούν σε κομμάτια, αλλά αυτό ήταν μια ακριβή διαδικασία. Ένα παζλ των 500 κομματιών κόστιζε περίπου 5 δολάρια, το 1908, άφταστο όνειρο για έναν εργάτη του οποίου ο μισθός ανερχόταν στα 50 δολάρια το μήνα. Ωστόσο, η υψηλή κοινωνία καλωσόρισε θερμά αυτή τη νέα ψυχαγωγία. Οι μεγαλύτερες πωλήσεις πραγματοποιούνταν το Σάββατο, όταν οι πελάτες επέλεγαν παζλ για να πάρουν μαζί τους στις διακοπές εκτός πόλης. Τα επόμενα χρόνια έφεραν δύο σημαντικές αλλαγές. Πρώτα, οι Parker Brothers, ο διάσημος κατασκευαστής παιχνιδιών, εισήγαγε τα παζλ με εικόνες σκυλιών, πτηνών και άλλων οικείων εικόνων, ώστε το φτιάξιμο να γίνει ευκολότερο, όμως έτσι μειώθηκε λίγο και η πρόκληση. Η δεύτερη μεγάλη αλλαγή συνέβη, όταν κορυφαίες μάρκες εισήγαγαν τα παζλ, όπως τα ξέρουμε σήμερα, των οποίων τα κομμάτια συμπληρώνονται το ένα με το άλλο, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο να χαλάσει το παζλ ή να χαθούν κομμάτια του. Τα παζλ των Parker Brothers ήταν τόσο επιτυχημένα, που τελικά σταμάτησαν να κατασκευάζουν άλλου είδους παιχνίδια και εξόπλισαν το εργοστάσιό τους αποκλειστικά για την παραγωγή παζλ, το 1909. Ως αποτέλεσμα, τα παζλ αποτέλεσαν κορυφαία μορφή ψυχαγωγίας μέσα στην επόμενη εικοσαετία. Με την έναρξη της Μεγάλης Ύφεσης το 1929, τα παζλ για ενήλικες κέρδισαν εκ νέου μεγάλη αποδοχή από το κοινό. Κορυφαία στιγμή τους αποτέλεσε το έτος 1933, όπου οι πωλήσεις έφταναν τα 10 εκατομμύρια ανά εβδομάδα. Τα παζλ προσέφεραν μια ευκαιρία διαφυγής από τη δύσκολη καθημερινότητα, ενώ παράλληλα έδιναν μια ευκαιρία για νίκη με ταπεινό τρόπο. Πολλοί άνεργοι αρχιτέκτονες, ξυλουργοί και άλλοι επαγγελματίες άρχισαν να κόβουν παζλ σε σπιτικά εργαστήρια, για να τα πουλήσουν ή να τα ενοικιάσουν τοπικά. Τη δεκατία του ’30, τα φαρμακεία και τα βιβλιοπωλεία πρόσθεσαν στα προϊόντα τους τα παζλ, τα οποία και ενοικίαζαν. Χρέωναν 3 με 5 σεντς για κάθε ημέρα, ανάλογα με το μέγεθος του παζλ. Ακόμα μία σημαντική εξέλιξη είναι η εισαγωγή των παζλ ενηλίκων από χαρτόνι. Η μαζική παραγωγή και το φθηνό χαρτόνι επέτρεψαν στους κατασκευαστές να μειώσουν σημαντικά τις τιμές τους. Υπήρχε μάλιστα και μόδα τότε για διαφήμιση των παζλ, το 1932. Τα μαγαζιά έκαναν δώρο παζλ με την αγορά οδοντόβουρτσας, φακού ή άλλων προϊόντων. Το φθινόπωρο του 1932 έφερε μια νέα ιδέα, το εβδομαδιαίο παζλ. Τα παζλ των σταντ της εβδομάδας πωλούνται σε λιανική τιμή των 25 σεντς και εμφανίζονταν στα περίπτερα εφημερίδων κάθε Τετάρτη. Οι άνθρωποι τα αγόραζαν μανιωδώς, θέλοντας να είναι οι πρώτοι που θα έφτιαχναν το παζλ της εβδομάδας. Με τον ανταγωνισμό και τη διαφήμιση, που οδήγησαν σε μαζικές πωλήσεις, τα χειροποίητα ξύλινα παζλ δεν μπορούσαν να κρατήσουν τους πελάτες τους. Η ύφεση έφερε τη γέννηση των Par Puzzles, την ακριβή έκδοση των παζλ. Οι Frank Ware και John Henriques έκοψαν το πρώτο τους παζλ σε τραπέζι, το 1932. Ενόσω οι υπόλοιπες εταιρείες μείωναν την ποιότητα, αυτοί συνέχιζαν να βελτιώνουν την ποιότητα των παζλ και τα πουλούσαν σε πλούσιους καλλιτέχνες, επιχειρηματίες και ευγενείς. Οι Par εξειδικεύονταν στα παζλ κατόπιν παραγγελίας και συχνά έβαζαν την ημερομηνία γέννησης ή το όνομα του ιδιοκτήτη ως κομμάτι. Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το ξύλινο παζλ έχασε τη δημοφιλία του. Οι αυξημένοι μισθοί ανέβασαν σημαντικά τα έξοδα, καθώς η κοπή του ξύλινου παζλ απαιτούσε αρκετό χρόνο. Κατά συνέπεια, οι πωλήσεις έπεσαν, λόγω των αυξημένων τιμών. Την ίδια στιγμή, οι βελτιώσεις στην τυπογραφία και την κοπή έκαναν τα παζλ από χαρτόνι πιο ελκυστικά, ειδικά όταν η Springbok εισήγαγε αρίστης ποιότητας αντιγραφές έργων τέχνης πάνω σε παζλ. Κατά το 1965, χιλιάδες Αμερικανοί προσπάθησαν να φτιάξουν τη «Σύγκλιση» του Jackson Pollock, ένα παζλ που ορίστηκε από τη Springbok ως το δυσκολότερο παζλ του κόσμου. Στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα βρίσκει τα παζλ σε μεγάλη αφθονία ενώ η δημιουργία του λέιζερ βοήθησε σημαντικά στην εξέλιξή τους. Πλέον μπορούν να κοπούν σε πολλά, διαφορετικά και ακόμα πιο πολύπλοκα σχέδια και να έχουν ποικίλες μορφές.
0 Comments
|