Παιδιά και εικόνα εαυτού

ΛΙΑΝΑ ΧΑΡΙΣΗ // DISTAFF • ΓΟΝΕΙΣ & ΠΑΙΔΙΑ

---

Κάποιες φορές διαπιστώνουμε ότι τα παιδιά μας μπορεί να έχουν μία όχι και τόσο καλή εικόνα του εαυτού τους. Όταν είναι μικρά μπορεί να κάνουν ό,τι τους λένε οι φίλοι τους, να μην παίρνουν καμία πρωτοβουλία, να βαριούνται κ.ά. Στην εφηβεία μπορεί να νιώθουν ότι είναι ανίκανα, μπορεί να παρασύρονται, να μην έχουν γνώμη, να μην μπορούν να πουν «όχι» κλπ. Άλλες φορές πάλι μπορεί να υπερεκτιμούνε τις δυνάμεις τους και να απογοητεύονται ή να θυμώνουν όταν αποτυγχάνουν ή να μην ξαναπροσπαθούν και ... τόσα άλλα.

Photo from Ibrahem Bana

---

Πώς βοηθάμε τα παιδιά να χτίσουν την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους;

Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς, για να ενθαρρύνουμε και να δυναμώσουμε τα παιδιά μας έτσι ώστε να έχουν μία καλή και ακριβή εικόνα του εαυτού τους;

1. Δίνουμε ανεξαρτησίες. Όταν ένα παιδί, κάθε στιγμή της ανάπτυξής του, έχει ανεξαρτησίες (ανάλογες των αναγκών και των δεξιοτήτων του), τότε από πολύ μικρή ηλικία μπορεί να γνωρίζει τις δυνάμεις του και να πιστεύει στον εαυτό του. Βοηθάμε λοιπόν το παιδί βήμα- βήμα, να κατακτήσει την ανεξαρτησία του, μέσα σε ένα δομημένο και καλά προετοιμασμένο περιβάλλον. Στην αρχή το βοηθάμε να κατακτήσει την ανεξαρτησία που αφορά στο σώμα του (ντύσιμο, φαΐ, τουαλέτα κλπ.) στη συνέχεια το βοηθάμε να κατακτήσει νοητική ανεξαρτησία (διάβασμα, αποφάσεις, επίλυση προβλημάτων κλπ.), κατά την εφηβεία αρχίζει να επιλέγει -και πρέπει να σεβόμαστε- τις δικές του αξίες και προβληματισμούς για το πώς θα ενταχθεί στην κοινωνία, ώσπου να φτάσει κατά την ενηλικίωση στην πλήρη ανεξαρτησία του.

2. Λειτουργούμε σαν θετικό πρότυπο. Αρχικά παρατηρούμε πώς μιλάμε για τον εαυτό μας και γινόμαστε πιο συνειδητοί πάνω σε αυτό. Δεν χρησιμοποιούμε προτάσεις όπως «δεν ήμουν ποτέ καλός στο ... π.χ. μαγείρεμα» ή «λειτούργησε μόνο επειδή ήμουν τυχερός» κλπ. Εάν διαπιστώσουμε ότι μιλάμε αρνητικά ή με γενικεύσεις για τον εαυτό μας, επαναπροσδιορίζουμε τον εξωτερικό μας διάλογό και αντικαταθιστούμε τις αρνητικές λέξεις- σκέψεις με θετικές δηλώσεις για τον εαυτό μας π.χ. «μου αρέσει να φροντίζω τους άλλους και την επόμενη φορά θα δώσω μεγαλύτερη προσοχή σε αυτήν την συνταγή» ή «χαίρομαι που η προσπάθειά μου είχε αποτέλεσμα» κλπ.  Είναι πιο παραγωγικό για εμάς, μας βοηθάει να προχωρήσουμε αντί να αγχωνόμαστε ή να μεμψιμοιρούμε και βοηθάμε έτσι και τα παιδιά μας (αφού μας μιμούνται στα πάντα), να προσθέσουν αυτήν την συμπεριφορά στη δική τους ζωή. 

3. Αποθαρρύνουμε τα παιδιά από το να μιλάνε άσχημα για τον εαυτό τους αλλά και για τους άλλους. Δίνουμε την πληροφορία ότι σαν οικογένεια δεν κριτικάρουμε και δεν σχολιάζουμε αρνητικά. Εάν από τις μικρές ηλικίες έχουν συνηθίσει να μην χρησιμοποιούνε «ταμπέλες» (π.χ. χοντρός, χαζός, κακό παιδί, άσχημος, γέρος, κουφός, τεμπέλης κλπ.) τότε θα αναπτύξουν κατανόηση και για τους άλλους αλλά και για τον εαυτό τους. Γύρω στην εφηβεία (ακόμα κι αν δεν έβαζαν ταμπέλες παλιότερα) συχνά χρησιμοποιούνε πολύ δραματικές εκφράσεις (είμαι π.χ. χάλια στη γυμναστική, τόσο ηλίθιος, κακάσχημος κλπ.) μπορούμε να βοηθήσουμε λέγοντας π.χ. «εμένα δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ τέτοιες εκφράσεις, θέλεις να μου πεις τι ήταν αυτό που σε δυσκόλεψε;».  Ακόμα κι αν κάποιες φορές δεν φαίνεται να λειτουργεί αυτό και το παιδί μας συνεχίσει να είναι θυμωμένο, απογοητευμένο κλπ. ωστόσο θα έχει βιώσει έναν θετικό τρόπο αντιμετώπισης που θα του φανεί χρήσιμος αργότερα.

4. Αποφεύγουμε την σύγκριση. Μειώνουμε την εξάρτηση από τις εξωτερικές μετρήσεις επιτυχίας (βαθμοί, χρήματα, βραβεία κλπ). Τονίζουμε πάντα την προσπάθεια και τα βήματα που έχει καταφέρει το παιδί και δεν εστιάζουμε σε όσα δεν έχει κατακτήσει ακόμα, ούτε αναφερόμαστε σε όσα έχουν κατακτήσει οι συνομήλικοί του, τα αδελφάκια του, εμείς στην ηλικία του κλπ. Η αρνητική σύγκριση δεν είναι επικοδομητική και κάνει το παιδί να νιώθει άσχημα για τον εαυτό του.

5. Ενθαρρύνουμε την αυτοαξιολόγηση. Βοηθάμε το παιδί να σκεφτεί λίστες και ερωτήσεις που θα το βοηθήσουν στην αυτοαξιολόγησή του π.χ. έμαθα καινούριες λέξεις ή δυσκολεύομαι στις καταλήξεις ή κουράζομαι το μεσημέρι ή ευχαριστήθηκα πολύ τον αγώνα (κι ας χάσαμε) ή την επόμενη φορά θα δοκιμάσω αυτό κλπ. Η αυτοαξιολόγηση γίνεται πάντα με μόνο στόχο να εντοπίσει το παιδί τις αδυναμίες του αλλά και να βρεί τρόπους να τις βελτιώσει. Αντίθετα, οποιαδήποτε άλλη αξιολόγηση το φέρνει υπόλογο απέναντι σε κάποιον τρίτο και μπορεί να το κάνει να νιώσει άβολα ή αμήχανα και να μην το βοηθήσει να εξελιχθεί. Για τον ίδιο λόγο, αποφεύγουμε με κάθε τρόπο το κήρυγμα και την κριτική.

6. Φροντίζουμε να μοιραζόμαστε χρόνο και εμπειρίες με θετικούς ανθρώπους. Έτσι τα παιδιά μαθαίνουν να ανήκουν σε ένα όμορφο και υγιές περιβάλλον και μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν με θετικό τρόπο -και όχι με γκρίνια- ακόμα και αυτά που δεν τους αρέσουν. Αντί για «πώς βρωμάνε αυτά τα σκουπίδια» μπορεί να είναι «θα τα πάω έξω και θα μετρήσω πόση ώρα μπορώ να κρατήσω την αναπνοή μου» κλπ. Ας προσπαθούμε αντί για γκρίνια να δημιουργούμε ένα θετικό κλίμα (π.χ. το κάνω σαν προσφορά στην οικογένειά μου κι όχι σαν αγγαρεία). Όταν είμαστε θετικοί, ευγενικοί και βοηθάμε τους άλλους, έχουμε την τάση να συμπεριφερόμαστε και να σκεφτόμαστε πιο όμορφα και για τον εαυτό μας. 

7. Βοηθάμε να κάνουν μία υγιεινή ζωή. Είναι προφανές ότι η υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή, η επαφή με τη φύση, ο καλός ύπνος κλπ., θα βοηθήσει το σώμα και το μυαλό των παιδιών να αποδώσει καλύτερα, και να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους. 

8. Δημιουργούμε μία όμορφη καθημερινότητα.  Δίνοντας σημασία και αξία στις καθημερινές μας ρουτίνες (π.χ. κάνοντας μαζί με όμορφη διάθεση δουλειές, βάζοντας λίγα φυλλαράκια σε ένα βαζάκι όταν τρώμε ή ένα αρωματικό κεράκι την ώρα του μπάνιου ή τραγουδώντας ένα γλυκό νανούρισμα πριν τον ύπνο), μπορούμε -να θυμόμαστε καθημερινά και- να δείχνουμε στο παιδί μας πόσο σημαντικό είναι για εμάς. Μέσα από αυτά θα νιώθει όμορφα, μέσα από αυτά θα αναγνωρίζει την αξία του και όχι μέσα από συγκρίσεις με άλλους ή μέσα από ακριβά δώρα ή σπουδαία επιτεύγματα.

Η ζωή με τα παιδιά μας είναι μία συνεχής πρόκληση. Πάντα θα υπάρχουν αναποδιές, δυσκολίες, κρίσεις μικρές ή μεγαλύτερες και προβλήματα που δεν λύνονται από τη μια στιγμή στην άλλη.

Το παιδί όμως, που μεγαλώνει με μία όμορφη καθημερινότητα, έχοντας συμμετοχή και δράση μέσα σε αυτήν, γύρω από θετικούς ανθρώπους που το φροντίζουν δίνοντάς του ανεξαρτησία, αγάπη, σεβασμό και αποδοχή, θα είναι ένα παιδί με γερές ρίζες και ξεκάθαρη εικόνα και πίστη στον εαυτό του και θα μπορεί να ανταπεξέλθει, υποστηρίζοντας τις αρχές και τις αξίες του, σε όλα όσα συναντήσει! 

Τη Λιάνα Χαρίση μπορείτε να τη βρείτε στο www.facebook.com/lianaswonder

---

Μην διστάσετε να μας στείλετε σχόλια ή ερωτήσεις για περισσότερες πληροφορίες και διευκρινήσεις πάνω στο άρθρο