|
Προσπαθείστε να σχηματίσετε μια νοητή εικόνα του τί σημαίνει για εσάς «κακό παιδί». Μπορείτε να σημειώσετε κάποια χαρακτηριστικά σε ένα χαρτί. Μήπως είναι το παιδί που σπρώχνει, χτυπάει, δαγκώνει, φτύνει; Μήπως το παιδί που ουρλιάζει αν δεν γίνεται πάντα το δικό του ή που δεν θέλει να ντυθεί, να πλύνει τα χέρια του, να φάει φρούτα, να πει ευχαριστώ, συγγνώμη, να κάτσει ήσυχα; Μήπως το παιδί που όλο κλαίει, γκρινιάζει, πέφτει και χτυπάει; Η αλήθεια είναι οτι καθένας από εμάς αντιλαμβάνεται διαφορετικά την έννοια του «κακού παιδιού».  Photo by Daiga Ellaby on Unsplash Αν λέγαμε ότι «κακό παιδί» είναι το παιδί που δεν φέρεται καλά που έχει δηλαδή μία κακή συμπεριφορά, νομίζω ότι αυτή είναι μία περιγραφή με την οποία θα συμφωνούσαν οι περισσότεροι. Σύμφωνα με την βιολογία αλλά και το λεξικό, συμπεριφορά είναι ο τρόπος με τον οποίο ένα σύστημα ή ένας οργανισμός αντιδρά στα ερεθίσματα που δέχεται από το περιβάλλον του! Και έτσι αλλάζει όλη η οπτική μας περί «κακών» παιδιών. Όπως δεν μπορούμε να πούμε για ένα ψάρι που χτυπιέται έξω από το νερό ότι είναι ένα κακό ψάρι έτσι δεν μπορούμε να μιλάμε για καλά και κακά παιδιά αλλά μιλάμε για την αντίδραση τους σε ένα κατάλληλο ή σε ένα μη κατάλληλο περιβάλλον. Όταν αναφερόμαστε στο περιβάλλον των παιδιών, αναφερόμαστε σε δύο τομείς:
Δεν πρέπει να υποτιμάμε τις δυνάμεις του παιδιού. Τα παιδιά έχουν μία ορμή να αναπτυχθούν με υγεία και έναν εσωτερικό δάσκαλο που τα βοηθάει σε αυτό. Αυτός ο εσωτερικός δάσκαλος είναι που βοηθάει όλα τα παιδιά του κόσμου να μάθουν να θηλάζουν, να περπατάνε, να κατακτήσουν την μητρική τους γλώσσα (χωρίς εμείς να τους έχουμε μάθει ούτε έναν κανόνα γραμματικής) κ.ο.κ. Αυτός ο εσωτερικός δάσκαλος τα βοηθάει να ξέρουν τί είναι καλό για την ανάπτυξή τους και τι όχι. Όσο μικρότερα είναι τα παιδιά τόσο πιο ξεκάθαρα νιώθουν μέσα τους το τι τα βοηθάει και τι τα εμποδίζει να αναπτυχθούν φυσιολογικά όμως, όσο μεγαλώνουν μπορεί να συμβιβαστούν και να προσαρμοστούν σε όλα και έτσι μπορεί να αλλοιωθεί το πρότερο σωστό τους κριτήριο για το τί είναι υγιές και τί όχι. Όταν το ανθρώπινο ή το φυσικό περιβάλλον δεν ενθαρρύνει την φυσιολογική ανάπτυξη των παιδιών, τότε αυτά θα αντιδράσουν με δύο βασικούς τρόπους: Επιθετικά. Μπορεί να φωνάζουν, να χτυπιούνται, να έχουν θυμό, ένταση, να κάνουν επικίνδυνα πράγματα κ.ά. Παθητικά. Μπορεί να μοιάζουν υποταγμένα, να είναι άτονα, αδύναμα, να μην έχουν επιθυμία να κάνουν πράγματα, να βαριούνται, να φοβούνται πολύ κ.ά. Αυτός ο τρόπος αντίδρασης χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή γιατί κάποιες φορές μπορεί να περάσει απαρατήρητος και να νομίζουμε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα πολύ ήρεμο, ή ντροπαλό ή «καλό» παιδί ενώ στην ουσία να είναι ένα παιδί σε παραίτηση. Όταν βλέπουμε τέτοιες συμπεριφορές πρέπει να θυμόμαστε ότι τα παιδιά δεν προσπαθούν να μας εκνευρίσουν ή για να μας φέρουν σε απελπισία αλλά θέλουν να μας δείξουν ότι κάτι στο περιβάλλον τους τα εμποδίζει να αναπτυχθούν φυσιολογικά. Η Μαρία Μοντεσσόρι, τόνιζε οτι ο ρόλος μας ΔΕΝ είναι να διαμορφώσουμε το παιδί αλλά, να διαμορφώσουμε το περιβάλλον που θέλουμε το παιδί να αφομοιώσει, να παρατηρήσει και να μιμηθεί: «Η δουλειά του ενήλικου, είναι να τελειοποιήσει το περιβάλλον, αλλά το παιδί δουλεύει για να τελειοποιήσει τον εαυτό του». Τί πρέπει επομένως να έχουμε στο νου μας για να είναι κατάλληλο το περιβάλλον των παιδιών μας; (Αναφέρομαι στις ηλικίες 0-6 χρόνων. Αντίστοιχα πράγματα ισχύουν για όλες τις ηλικίες, με κάποιες διαφοροποιήσεις αλλά θα ήταν σχεδόν αδύνατον να αναφερθώ σε όλα). 1. Το ανθρώπινο περιβάλλον. Λειτουργούμε πάντα ως μοντέλο για τα παιδιά, είμαστε το πρότυπό τους. Εμείς είμαστε αυτοί που θα μιμηθούν και εμείς αποφασίζουμε σε ποιά ερεθίσματα θα εκτεθούν. Έχουμε ακούσει πάρα πολλές φορές ότι τα παιδιά είναι σφουγγάρια επομένως:
2. Το φυσικό περιβάλλον. Το περιβάλλον στο οποίο ζουν και αναπτύσσονται τα παιδιά, χρειάζεται να καλύπτει τις εξής πέντε αναπτυξιακές ανάγκες τους (σε επόμενο άρθρο θα αναφερθούμε εκτενέστερα σε αυτές):
Η Μαρία Μοντεσσόρι λέει: «Το παιδί υπακούει πάντα εκτός αν ο ενήλικος του ζητήσει να απαρνηθεί τους αναλλοίωτους νόμους που το διαπλάθουν. Είναι σαν να του ζητούσαν να σταματήσει την εποχή της οδοντοφυίας του, τα δόντια του να βγουν...». Ας επαναπροσδιορίσουμε λοιπόν τον τρόπο που βλέπουμε την συμπεριφορά των παιδιών (θυμηθείτε το χαρτάκι που σημειώσατε στην αρχή) και κάθε φορά που μας προβληματίζει κάτι ας εξετάζουμε: - Αρχικά το ρόλο του εαυτού μας. Μήπως οι δικές μας αδυναμίες, αντοχές, συμπεριφορές είναι αυτές που δημιούργησαν την κατάσταση ή αυτές που χρειάζονται βελτίωση; - Στη συνέχεια (εάν δεν λυθεί το πρόβλημα) ας εξετάσουμε εάν κάποια από τις πέντε ανάγκες τους καταπιέστηκε. - Τέλος αρκεί να σκεφτούμε τί χρειάζεται να αλλάξουμε στο περιβάλλον ώστε να μην ξανασυμβεί κάτι αντίστοιχο π.χ. να μην φωνάζουμε όταν είμαστε θυμωμένοι, να βγάζουμε το παιδί από το καρότσι όταν θέλει να περπατήσει, να το κοιτάμε στα μάτια όταν μιλάμε και όχι με γυρισμένη την πλάτη πλένοντας τα πιάτα, να βάλουμε ένα κάλυμμα στον καναπέ αντί να λέμε μην κάτσεις εκεί, να του δείξουμε πώς να αγγίζει το αδελφάκι του, πώς να εκτονώνει την ενέργειά του, να του δώσουμε περισσότερη ανεξαρτησία και τόσα άλλα! Χρειάζεται να είναι ξεκάθαρο όμως ότι μιλάμε για την κάλυψη όλων των αναπτυξιακών αναγκών των παιδιών και όχι όλων των «θέλω» τους. Υπάρχει μία θεμελιώδης διαφορά: Οι ανάγκες μπορούν να καλυφθούν, τα «θέλω» όμως όχι. Στην αρχή χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια, με τον καιρό όμως γίνεται πολύ πιο εύκολα, σχεδόν αυτόματα η επίλυση των προβλημάτων και όσο πιο κατάλληλο γίνεται το περιβάλλον τόσο θα εκλείπουν και οι αρνητικές αντιδράσεις. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον προετοιμασμένο κατάλληλα ώστε να καλύπτει τις ανάγκες τους, μας εκπλήσσουν. Τα βλέπουμε να μεταμορφώνονται, να γίνονται χαρούμενα, ευτυχισμένα, να αγαπάνε τη δραστηριότητα, την συγκέντρωση, την ησυχία, την τάξη, την ανεξαρτησία, να παίρνουν πρωτοβουλίες, να ξεπερνάνε εύκολα τις δυσκολίες ή τις αποτυχίες, να έχουν αυτοέλεγχο, να είναι υπάκουα, κοινωνικά, να συμπονούν, να βοηθούν, να νοιάζονται και με δύο λόγια να έχουν ισορροπία στην ανάπτυξη του σώματος, του μυαλού και του πνεύματός τους. Σε κάποιους θα φανούν υπερβολικά χαρίσματα όλα αυτά για ένα παιδί αλλά για εμάς που τα βλέπουμε συνεχώς στις τάξεις μας, είναι αυτό που η Μαρία Μοντεσσόρι ονόμασε το «άγνωστο παιδί» και αυτό που περιγράφουμε και πιστεύουμε ότι είναι η πραγματική φύση των παιδιών όλου του κόσμου. Τη Λιάνα Χαρίση μπορείτε να τη βρείτε στο www.facebook.com/lianaswonder Μην διστάσετε να μας στείλετε σχόλια ή ερωτήσεις για περισσότερες πληροφορίες και διευκρινήσεις πάνω στο άρθρο
0 Comments
Leave a Reply. |
Archives
November 2020
Categories |
RSS Feed