Στη Βιέννη μιας άλλης εποχής, γεμάτης με βαλς και ολίγη αίγλη της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας μεταφέρει κάθε χρόνο,50 περίπου εκατομμύρια τηλεθεατές, η Συναυλία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Βιέννης που μεταδίδεται σε 90 χώρες. Έχει όμως σκοτεινό παρελθόν καθώς διαδραμάτισε σημαντικό εργαλείο προπαγάνδας της ναζιστικής ιδεολογίας από το Τρίτο Ράιχ. Photo by Kael Bloom on Unsplash Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης ιδρύθηκε από τον μαέστρο Ότο Νικολάι και έδωσε την πρώτη της συναυλία στις 28 Μαρτίου 1842 στη μεγάλη αίθουσα τελετών Ρεντούτενζααλ των χειμερινών ανακτόρων του Χόφμπουργκ. Αρχικά, η πρωτοχρονιάτικη συναυλία δινόταν από διάφορες ορχήστρες και στο πρόγραμμα έμπαιναν έργα από μεγάλους Βιεννέζους συνθέτες. Από το 1928 ως το 1932 την πρωτοχρονιάτικη συναυλία διευθύνει ο Γιόχαν Στράους ΙΙΙ, ενώ τότε ξεκινούν και οι πρώτες ραδιοφωνικές αναμεταδόσεις, από τη χρυσή αίθουσα του Musikverein της Βιέννης. Πρόκειται για κτίριο του Θεόφιλου Χάνσεν, που χτίστηκε με χορηγία μεταξύ άλλων και του Έλληνα εμπόρου Νικόλαου Δούμπα, ο οοποίος υπήρξε προσωπικός φίλος του Ρίχαρντ Βάγκνερ και του Γιόχαν Στράους . 13 Μαρτίου 1938 η Αυστρία προσαρτάται στο Τρίτο Ράιχ (Anschluss). Μαέστρος της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Βιέννης εκείνη την εποχή είναι ο Κλέμενς Κράους. Ο γκάουλαϊτερ (διοικητής) της Βιέννης του ζητά μια λαμπρή συναυλία τα κέρδη της οποίας θα διατίθενται εξ ολοκλήρου στην εθνικοσοσιαλιστική εκστρατεία για τη συγκέντρωση κεφαλαίων για τον πόλεμο. Η ημερομηνία που επιλέγεται είναι η 31η Δεκεμβρίου. Επιλέγονται έργα της δυναστείας των Στράους καθώς η μουσική τους θεωρήθηκε ότι εξέφραζε το αυστριακό φρόνημα της υπεροχής και του πατριωτισμού των αυστριακών. Από το 1940, ο Κράους επαναλαμβάνει τις συναυλίες κάθε αρχή του χρόνου κατά τη διάρκεια του πολέμου επιλέγοντας κομμάτια των Στράους. Η Πρωτοχρονιάτικη Συναυλία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας στο Musikverein της Βιέννης γίνεται παράδοση. Musikverein της Βιέννης // Photo by Jonathan Tieh on Unsplash Το 1942, η Ορχήστρα αποφασίζει να τιμήσει τον Μπάλντουρ φον Σίραχ, τον γκαουλάιτερ των ναζί στη Βιέννη με το δαχτυλίδι της. Ο Σίραχ αποδείχθηκε ότι είχε στείλει πάνω από 65.000 εβραίους και αριστεριστές ή ομοφυλόφιλους στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης,
Το δαχτυλίδι φαίνεται ότι χάθηκε αλλά η ορχήστρα δεν δίστασε να το αντικαταστήσει και να τιμήσει με αυτό ξανά τον φον Σίραχ, όταν εκείνος βγήκε, είκοσι χρόνια μετά, από τις φυλακές του Σπαντάου, όπου είχε οδηγηθεί για «εγκλήματα σε βάρος της ανθρωπότητας». Η Φιλαρμονική είχε τιμήσει κι άλλους ναζί δολοφόνους, όπως τον «χασάπη της Ολλανδίας» Άρτουρ Σέις-Ίνκουαρτ κα παρόλο που οι αποκαλύψεις αυτές μετά από ιστορική έρευνα χρόνων, μπορεί να προκάλεσαν σάλο, αναίρεσαν αυτές τις τιμητικές προσφορές τους μόλις το 2013. Το 1946, αμέσως μετά τον πόλεμο, αλλά και την επόμενη χρονιά, την Πρωτοχρονιάτικη Συναυλία, διεύθυνε ο Γιόζεφ Κριπς, καθώς οι σύμμαχοι επιβάλλουν διετή απαγόρευση στον Κλέμενς Κράους. Η παρουσία του Κριπς, ο οποίος είχε διωχθεί από τους ναζί, ενώ η πρώτη μεταπολεμική συναυλία αντιμετωπίζεται από το κοινό ως μια συμβολική κίνηση ειρήνης. Ωστόσο, ο Κράους θα επιστρέψει στη Φιλαρμονική το 1948 και θα πραγματοποιήσει επτά ακόμα πρωτοχρονιάτικες συναυλίες μέχρι το 1954. Κι ερχόμαστε στο σήμερα, όπου στη Μεγάλη Αίθουσα του Musikverein της Βιέννης, παρακολουθούν την συναυλία κάθε χρόνο 1.744 άτομα συν 300 όρθιοι, οι οποίοι, ωστόσο, θεωρούνται εξαιρετικά τυχεροί, καθώς μόλις 700 εισιτήρια διατίθενται προς πώληση, μια και τα υπόλοιπα δίνονται σε χορηγούς και προσκεκλημένους. Οι αιτήσεις στην ιστοσελίδα της Φιλαρμονικής, που υποβάλλονται κάθε χρόνο από τις 2 ως και τις 23 Ιανουαρίου της προηγούμενης χρονιάς, ξεπερνούν τις 60.000 και η επιλογή των «εκλεκτών» γίνεται με κλήρωση –όσο για τις τιμές, ξεκινούν από 20 ευρώ για τις θέσεις των όρθιων και φτάνουν μέχρι και τα 1090. Η συναυλία μεταδόθηκε για πρώτη φορά ζωντανά την Πρωτοχρονιά του 1959, ενώ στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ακολούθησε η πρώτη έγχρωμη τηλεοπτική μετάδοση. Οι μεγαλύτεροι μαέστροι του κόσμου έχουν ανεβεί στο πόντιουμ για να διευθύνουν την Πρωτοχρονιάτικη Συναυλία: ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, ο Κλαούντιο Αμπάντο, ο Ζούμπιν Μέτα, ο Ρικάρντο Μούτι, ο Νικολά Αρνονκούρ, ο Σέιτζι Οσάουα, ο Ζορζ Πρετρ, ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ. Την συναυλία του 2020 θα διευθύνει ο 41χρονος Λετονός Αντρις Νέλσονς, διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας της Βοστόνης.
1 Comment
|
ArchivesCategories |