ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΑ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΠΕΤΡΑΚΗ // DISTAFF • ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ Με τα μολύβια και την φαντασία της, η Έλενα Ναυπλιώτη μαθήτρια της Γ’ Γυμνασίου του 2ου Γυμνασίου Πεύκης κέρδισε το πρώτο βραβείο στον Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό Σκίτσου, Κόμικς και Γελοιογραφίας που διοργάνωσε για 7η χρονιά το Pierce–Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος με θέμα “Ο Χρόνος”. Μιλώντας στο Distaff, μας εξηγεί τι είναι χρόνος για αυτήν και μοιράζεται μαζί μας την αγάπη της για την ζωγραφική. Μίλησέ μας για το έργο σου, που σου έφερε την νίκη. Είχες ξαναδουλέψει πάνω στο ίδιο θέμα; Σε είχε απασχολήσει κι άλλη φορά “Ο Χρόνος” ή ήταν μια καλή αφορμή ο διαγωνισμός;
Να πω την αλήθεια, ο χρόνος πάντα με απασχολούσε καθώς από μικρή ηλικία ένιωθα ότι περνάει πολύ πιο γρήγορα από ότι θα ήθελα. Συγχρόνως, γι’ αυτόν τον λόγο κυρίως βρήκα και την ιδέα να δώσω αυτό το μήνυμα και αυτήν την ‘’υπενθύμιση’’ ότι δεν πρέπει να σπαταλάμε τον χρόνο μας άσκοπα διότι δεν μπορούμε να τον γυρίσουμε πίσω, θλιβερό αλλά είναι η αλήθεια.. Δεν είχα ξανά ασχοληθεί με αυτό το θέμα προηγουμένως στα έργα μου, οπότε αυτή ήταν μία καλή ευκαιρία να δοκιμάσω. Τι υλικό χρησιμοποίησες για το έργο σου; Και με ποιο υλικό σου αρέσει να δουλεύεις; Τα υλικά που χρησιμοποίησα για την ζωγραφιά μου ήταν ένα απλό μολύβι, τέμπερες κι έναν μαύρο ανεξίτηλο μαρκαδόρο. Για να είμαι ειλικρινής, δεν υπάρχει κάποιο υλικό που να μην προτιμώ να χρησιμοποιώ στην ζωγραφική, αλλά άμα μιλάμε για “traditional’’ ζωγραφική, τότε ομολογώ ότι λατρεύω τις τέμπερες περισσότερο από οποιαδήποτε άλλα υλικά. Ωστόσο, άμα μιλάμε για “digital’’ ζωγραφική, τότε δεν έχω αγαπημένο. Ήταν εύκολο να πάρεις μέρος στο διαγωνισμό; Σε υποστήριξε κάποιο πρόσωπο ή σε παρότρυνε; Η διαδικασία ήταν εύκολη; Ναι, ήταν εύκολο και παρόλο που ο “χρόνος’’ μου ήταν περιορισμένος, πρόλαβα να συμματάσχω και τελικά να στείλω την ζωγραφιά. Ταυτόχρονα, με υποστήριξαν και φίλοι και οικογένεια σε όλη την διαδικασία προετοιμασίας του έργου αλλά και αφότου το παρέδωσα. Ακόμη, η διαδικασία δεν ήταν δύσκολη, ούτε με άγχωσε!. Παίρνοντας μέρος στον θεματικό διαγωνισμό ένιωθες να χάνεις τον αυθορμητισμό σου ή σε άγχωσε καθόλου η συμμετοχή; Υπήρχαν όντως κάποιες στιγμές που τίποτα δεν με παρακινούσε να συνεχίσω επειδή γενικά είμαι ένα άτομο που προτιμά να κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα παρά ένα, οπότε είχα κάποιες υποχρεώσεις στον μυαλό μου που με αποσυντόνιζαν από την ολοκλήρωση της ζωγραφιάς. Παρ’ όλα αυτά, όχι, δεν ένιωθα να χάνω τον αυθορμητισμό μου τόσο έντονα όσο το φανταζόμουν και δεν αγχώθηκα καθόλου. Ένιωσες ποτέ να γίνεται εμπόδιο στη μελέτη σου η αγάπη σου για τη ζωγραφική ή αντίθετα ήταν αυτή που σε στήριζε και που σε βοηθούσε να πας παρακάτω (παραπάνω μάλλον); Γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι με την ενασχόλησή μας με την Τέχνη; Η ζωγραφική δεν μου μπήκε τόσο εμπόδιο στην μελέτη μου, καθώς είχα αφοσιωθεί πρώτα στα διαβάσματα μου και ύστερα με την ζωγραφική. Όμως, μην νομίζετε ότι τα είχα παρατήσει. Στην πραγματικότητα, έψαχνα οποιαδήποτε ευκαιρία για να ασχοληθώ με αυτό που αγαπώ, κι ας ήταν στα διαλλείματα του σχολείο, ή στο σπίτι μετά από μία δύσκολη ημέρας προπόνησης του αθλήματος μου, και συνεχίζεται… Επιπλέον, η τέχνη όντως με βοήθησε και στην μελέτη μου στο σχολείο καθώς μου αρέσει να διακοσμώ τα τετράδια και τις σημειώσεις μου με μικρά σχεδιάκια που και που, πράγμα που έκανε την μελέτη τους πιο διασκεδαστική κατά την γνώμη μου!. Δεν πιστεύω ότι μία δραστηριότητα μπορεί να μας αλλάξει τραγικά (υπερβολικά) τον χαρακτήρα μας αλλά σίγουρα τον αλλάζει (είτε προς το χειρότερο, είτε προς το καλύτερο!), κατά την δικιά μου γνώμη, οι τέχνες είναι ένα σημαντικό κομμάτι στην ζωή του ανθρώπου ακόμη κι αν μερικοί δεν το έχουν καταλάβει. Από την μουσική που ακούμε στο ραδιόφωνο, μέχρι τις χρωματιστές εικόνες στα παραμύθια που δείχνουμε στα μικρά παιδιά για να πάρουν μια ιδέα για τον κόσμο και τους χαρακτήρες που τους εξιστορούμε. Οπότε θεωρώ ότι όντως γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι όταν ασχολούμαστε με τουλάχιστον ένα είδος τέχνης!. Πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι για ένα παιδί γυμνασίου/δημοτικού να ασχοληθεί με την τέχνη που το ενδιαφέρει; Υπάρχουν δομές από την Πολιτεία/Δήμο που μπορεί να στραφεί και να καλλιεργήσει το ταλέντο του; Ή αργά ή γρήγορα αναγκάζεται να το εγκαταλείψει ή ακόμα χειρότερα να μην το ανακαλύψει ποτέ; Όπως είπα και πιο πριν, εγώ δεν παράτησα την ζωγραφική παρά τις δύσκολες συνθήκες που είχαν σχέση με το σχολείο, την γυμναστική κτλ. Γι’ αυτό και πάντα ενθαρρύνω νέους ζωγράφους αλλά και καλλιτέχνες άλλου τομέα τέχνης να μην ακούν ποτέ αρνητικά και αποθαρρυντικά σχόλια και γνώμες από άλλους, και να μην παρατήσουν αυτό για το οποίο παθιάζονται τόσο διότι δεν έχουν αρκετό ‘’χρόνο’’ για να ασχοληθούν, τον χρόνο μας τον φτιάχνουμε εμείς και πρέπει να τον αξιοποιούμε όπως εμείς το βρίσκουμε σωστό. Δεν θα πω ψέματα, δεν με βοήθησε κανένας Δήμος, έμαθα όλα τα βασικά μόνη μου, δεν υπάρχουν αρκετοί εκπαιδευτικοί οργανισμοί στο τομέα της τέχνης που όντως βοηθάνε και διδάσκουν χρήσιμες πληροφορίες σε παιδιά και να έρχονται σε λογική τιμή. Επίσης, δεν είναι μόνο το πρόβλημα ότι δεν υπάρχουν αρκετά εργαστήρια που να διδάσκουν σωστά τις τέχνες, δεν υπάρχουν και εργαστήρια που να μπορούν να παρέχουν την οικονομική δυνατότητα για κάποιες οικογένειες που θα ήθελαν να στείλουν τα παιδιά τους εκεί. Δυστυχώς, αυτό το πρόβλημα έχει ως αποτέλεσμα να αναγκάζει άτομα να εγκαταλείπουν την αγάπη τους για την τέχνη από πολύ μικρή ηλικία ή και να μην ανακαλύπτουν ποτέ τα ταλέντα που μπορεί να κρύβουν στο φάσμα αυτό. Θα ήθελες να συνεχίσεις τις σπουδές σου όταν τελειώσεις το Λύκειο, στο φάσμα των Τεχνών ή ακόμα είναι νωρίς για την τελική σου απόφαση; Δεν έχω πάρει ακόμα την τελευταία μου απόφαση αλλά έχω αφοσιωθεί πάρα πολύ στον τομέα της τέχνης και κυρίως της ζωγραφικής και σίγουρα είναι μέσα στις επιλογές μου για τις μελλοντικές σπουδές μου. Σε άλλαξε το 1ο Βραβείο που απέσπασες; Σε έκανε να νιώσεις μεγαλύτερη σιγουριά, επιβεβαίωση ή κάτι άλλο; Το πρώτο βραβείο όντως με έκανε να νιώσω λιγότερο ανασφαλής για τα έργα μου, με βοήθησε να αισθανθώ μεγαλύτερη σιγουριά και με ενθάρρυνε λίγο περισσότερο για να συνεχίσω και για μεγαλύτερα μελλοντικά έργα !!!. Και μια ερώτηση που θα θέλαμε να μας κάνουν την τιμή να απαντήσουν οι γονείς σου: Πώς νιώσατε με την απόφαση του παιδιού σας να πάρει μέρος στο διαγωνισμό και μετά, με την υπέροχη νίκη της; Και πως σας φάνηκε ότι επέδρασε στο ψυχισμό του παιδιού τόσο η συμμετοχή, όσο και η νίκη; Σε ότι αφορά τα γράμματα και τις τέχνες, η Έλενα μας έχει αποδείξει πώς ξέρει να κάνει το κουμάντο της. Ποτέ δεν σταθήκαμε εμπόδιο στις καλλιτεχνικές ανησυχίες της και της δώσαμε τον χώρο να ασχοληθεί. Μακάρι να είχαμε την δυνατότητα να τις προσφέρουμε περισσότερα στην καλλιτεχνική εκπαίδευση της. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να την στηρίζουμε, να ενθαρρύνουμε και να την αγαπάμε. Φυσικά και ξετρελαθήκαμε με το αποτέλεσμα. Και πιο πολύ με τη χαρά που πήρε η ίδια. Αυτό έχει σημασία για εμάς. Να πετυχαίνει σε αυτό που τη χαροποιεί!.
0 Comments
XΡΥΣΟΥΛΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ // DISTAFF • ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ Η συγγραφέας Κική Κωνσταντίνου ξεναγεί το Distaff στο μαγικό κόσμο της, αυτόν των βιβλίων, της ποίησης, της εξερεύνησης, του οραματισμού και της δημιουργίας Κική θα μας συστηθείς; Πού γεννήθηκες, τι ήθελες να γίνεις όταν μεγάλωνες και πώς από τη διοίκηση των επιχειρήσεων βρέθηκες στον μαγικό κόσμο των βιβλίων; Πρωτίστως, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την τιμή και την χαρά της φιλοξενίας στο φιλόξενο και ζεστό σας χώρο. Επι ευκαιρίας να ευχηθώ και εγώ καλή αρχή, σε αυτή τη «χαρισματική» γωνιά. Να αγαπηθεί από τον κόσμο, όπως της αξίζει. Λοιπόν, είμαι η Κική Κωνσταντίνου. Γεννήθηκα και μεγάλωσα σε ένα μικρό, όμορφο χωριό της Βόρειας Εύβοιας, τη Στροφυλιά. Θυμάμαι σε αρκετά νεαρή ηλικία, να θέλω να γίνω νηπιαγωγός ή δασκάλα (κάτι που θέλουν τα περισσότερα κορίτσια σε εκείνη την ηλικία) αλλά στη συνέχεια, δεν έχω μνήμες γύρω από την επαγγελματική δραστηριότητα που θα ήθελα να ακολουθήσω. Ενστικτωδώς, ίσως να ήξερα πως τίποτα δεν θα με γέμιζε όσο η τέχνη, δηλαδή ο μαγικός κόσμος των βιβλίων όπως σωστά είπατε, ο μαγικός κόσμος της ποίησης, της εξερεύνησης, του οραματισμού και της δημιουργίας. Δίνεις πνοή σε κάτι ξέπνοο. Δίνεις ζωή σε κάτι που περίμενε να αναστηθεί και το οποίο, θα ζήσει για πάντα. Ποια ήταν η πρώτη σου δουλειά και πόσο δύσκολο ήταν να βρεθεί τελικά στα ράφια των βιβλιοπωλείων; Η πρώτη μου δουλειά, ήταν η ποιητική συλλογή σε ελεύθερο στίχο «Τα λάφυρα της ψυχής μου», η όποια κυκλοφόρησε το 2015 υπό την καθοδήγηση του mystory.gr. “Τα Λάφυρα της Ψυχής μου” είναι μία ποιητική συλλογή που περιλαμβάνει 13 μοντέρνα, στοχαστικά, ανθρωποκεντρικά ποιήματα ποικίλης θεματολογίας που στρέφονται γύρω από τον άξονα των ανθρώπινων συναισθημάτων και προσπαθούν με τον δικό τους τρόπο να συλλάβουν και να αποδώσουν το θαύμα και το μεγαλείο του Ανθρώπου και της Ζωής. Κατέχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου και ομολογώ πως έλαβε αστείρευτη αγάπη και αποδοχή, αν σκεφτεί κανείς πως επανεκδόθηκε τρις φορές, πως πήγε στο φεστιβάλ βιβλίου στο Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης και πως πρωταγωνίστησε τόσο στην θεατρική παράσταση «Λάφυρα εν Χορώ» της σχολής χορού 4Dance στη Χαλκίδα, όσο και στην θεατρική παράσταση «Αύρα Γυναικών» που φιλοξενήθηκε στο Εσωθέατρο στο Θησείο, σε ερμηνεία - σκηνοθεσία της ηθοποιού, Τζένης Σακοράφα. Οι δυσκολίες ήταν και είναι πολλές για εμένα, αν σκεφτεί κανείς πως μπήκα σε έναν χώρο που δεν γνώριζα τίποτα και δεν είχα κανέναν να με συμβουλέψει ή έστω να μου δώσει μία οδηγία, κατάφερα όμως να αγαπηθώ και να μπορώ να θεωρώ πως κατέχω μία αξιοπρεπέστατη θέση σε αυτόν τον αξιοπερίεργο και αξιοθαύμαστο κόσμο, που ανήκει σε όλους. Άργησα να κάνω παρουσίαση, άργησα να δω τα βιβλία μου στα βιβλιοπωλεία αλλά έχω μόνο ευχάριστες αναμνήσεις και το πιο μεγάλο δώρο από αυτήν τη διαδρομή, είναι οι ξεχωριστοί άνθρωποι που γνώρισα και έχω ακόμη κοντά μου. Πού αντλείς τα θέματα σου; Ποια θεματολογία σε απασχολεί περισσότερο; Εμπνέομαι για τα πάντα. Εμπνέομαι από τα πάντα. Βιώνω έναν καταιγισμό σκέψεων, ιδεών, οραμάτων και οραματισμών. Το βιώνω συνεχώς, παντού, όλη την ώρα, δεν σταματάει, δεν στερεύει. Πραγματικά, αυτό που βιώνω είναι τόσο δυνατό, τόσο έντονο, που αν δεν έγραφα ή δεν έκανα τα όσα δημιουργικά κάνω, θα είχα «πνιγεί». Η γραφή είναι ζωή αλλά ταυτόχρονα είναι και διέξοδος – λύτρωση! Δεν χρειάζεται να αντλήσω τα θέματά μου από κάπου γιατί είναι τόσα πολλά, που απορώ και εγώ πολλές φορές, από πού αντλήθηκαν. Σίγουρα κάποιο ερέθισμα θα υπάρχει, αλλά δεν μπορώ να μπαίνω πάντα σε αυτή, τη μακρά και διαρκή αναζήτηση. Η θεματολογία που με απασχολεί περισσότερο είναι τα συναισθήματα. Ο συναισθηματικός και πνευματικός κόσμος του ανθρώπου, η ζωή και ο θάνατος. Κυρίως ο θάνατος. Με εμπνέει, με μαγνητίζει. Όσο τον φοβάμαι, τόσο με τραβά. Μάλιστα, δηλώνοντας περήφανη για το έργο που πρόσφατα ολοκλήρωσα, έναν ποιητικό θεατρικό μονόλογο με τίτλο η «Σονάτα του Θήτα», κοινώς η «Σονάτα του Θανάτου», τον οποίο θα χαρακτήριζα ύμνο από πλευράς μου, ανακάλυψα πολλούς από τους λόγους που με κεντρίζει τόσο έντονα. Δηλώνω μαγεμένη από όσα αντίκρισα και τα οποία δυστυχώς (ή ευτυχώς), δεν ξέρω αν θα μπορέσω να δείξω στους αναγνώστες μου. Όμως ναι, με σιγουριά και ευαισθησία, δηλώνω υπερήφανη., Πόσο δύσκολο είναι να αποτυπωθεί τελικά η αρχική ιδέα στο χαρτί; Για εμένα είναι πανεύκολο, αν σκεφτεί κανείς πως όλα τα βλέπω μπροστά μου σαν εικόνα, σαν όραμα, σαν πραγματικό δεδομένο. Αυτό που μου λείπει, είναι ο χρόνος που χρειάζομαι και η πνευματική υπόσταση για να του αφοσιωθώ πλήρως (εννοώντας πως δεν έχω την απαιτούμενη πνευματική ενέργεια λόγω κούρασης ή διαφόρων εξωτερικών ερεθισμάτων) αλλά πιστέψτε με, όταν προσηλωθώ, δεν υπάρχει τίποτα γύρω μου. Μόνο εκείνος ο κόσμος και εγώ. Εγώ, μέσα σε εκείνον τον κόσμο: Τον κόσμο μου! Έχεις αγαπημένες ώρες και γωνιές για να γράφεις; Όχι, μπορώ να γράφω παντού, κάθε ώρα και λεπτό. Δεν υπάρχει κάτι «αγαπημένο» σχετικά με τη συγγραφή, γιατί είναι η ίδια «η αγαπημένη» και όλα τα άλλα, είναι απλώς μικρολεπτομέρειες. Σαφέστατα ένα ωραίο τοπίο σου δίνει ή προδιαθέτει αν θες, μια θετική αύρα και ενέργεια, αλλά με την ίδια ευχαρίστηση και το ίδιο πάθος θα έγραφα, ακόμα κι αν καθόμουν πάνω σε λάσπες και δίπλα μου, αντί για λουλούδια έβλεπα σκουλήκια. Αν είχα επιλογή, θα επέλεγα, δεν έχω όμως. Γράφω ό,τι ώρα θέλει το μέσα μου να γράψω, όπου κι αν είμαι, ό,τι κι αν κάνω. Είναι μια διαδικασία μη ελεγχόμενη από πλευράς μου. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο θα ήθελα να πω πως η μόνη «αχίλλειος πτέρνα» μου, γύρω από τη συγγραφή, θεωρώντας τη ως κάτι αγαπημένο, αν μπορώ να το αναφέρω ως αγαπημένο κομμάτι (μιας και είναι κάτι πολύ παραπάνω, είναι σπουδαίο), είναι ό,τι σχετίζεται με τη λατρεμένη μου γιαγιά, που έχασα σχετικά πρόσφατα. Ναι, αυτή η αγαπημένη γωνιά, στη σκέψη και στη καρδιά μου, είναι ότι αφορά τη γιαγιά μου. Η μόνη που της έχω γράψει τόσα και της έχω αφιερώσει τόσα, πολλά και αμέτρητα. Η μόνη βαθιά ευαισθητοποιημένη μου, φλέβα. Όσο αβέβαιη είμαι στη ζωή μου, τόσο βέβαιη είμαι για τα γραφόμενα μου. Τόση δύναμη και σιγουριά έχω εκεί, κι επειδή χρειάζεται η ευαισθησία, έρχεται αυτό το κομμάτι και τα κάνει όλα, Αγάπη. Υπάρχουν στοιχεία της προσωπικότητας σου ή δικών σου βιωμάτων στα βιβλία σου; Δένεσαι με τους ήρωες σου; Θέλοντας και μη, ξεπηδούν στοιχεία και βιώματά μου, έτσι πιστεύω, όμως οι ήρωες μου, δεν είμαι εγώ. Παίρνουν ζωή από εμένα αλλά δεν είμαι εγώ. Ζουν τη δική τους ζωή, όχι τη δική μου. Δεν τους αντιμετωπίζω σαν κομμάτι μου, ούτε εμένα όμως σαν δικό τους κομμάτι. Έχω μια ιδιαίτερη και περίπλοκη σχέση με τους ήρωές μου. Αδιαμφισβήτητα τους αγαπώ, όλους, είτε είναι καλοί είτε κακοί. Είτε δίκαιοι, είτε άδικοι. Ωστόσο δεν τους βλέπω καθαρά, τους βλέπω συνήθως προφίλ, απομακρυσμένους, τους βλέπω θολά, έχουν γυρισμένο το κεφάλι τους από την αντίθετη κατεύθυνση που βρίσκομαι εγώ, δεν έχω ανακαλύψει γιατί συμβαίνει αυτό αλλά ομολογώ πως είναι άκρως γοητευτικό. Μπορώ πάντως να σας πω πως οι ήρωές μου δεν είναι πάντα άνθρωποι, είναι οντότητες, είναι υπάρξεις και πολλές φορές είναι αντικείμενα, κυρίως στα ποιήματά μου. Μάλιστα, σε ένα ποίημα που έχει αγαπήσει ο κόσμος, το «Καλπάζεις», που συναντά κανείς στα «Λάφυρα της Ψυχής μου», ο ήρωας που μας εξιστορεί την όλη ιστορία είναι ένα δέντρο. Μπορώ να συναινέσω πάντως σε αυτό που λένε οι περισσότεροι ομότεχνοι, πως οι ήρωες παίρνουν δική τους ζωή, είναι ατίθασοι και προσπαθούν πολλές φορές να αλλάξουν την ιστορία και να την καθοδηγήσουν εκεί όπου επιθυμούν οι ίδιοι. Σε μένα δεν τα καταφέρνουν, ωστόσο, υπήρχαν φορές που δέθηκα με κάποιους περισσότερο από όσο ήθελα, να είχα επιτρέψει. Στο τέλος όμως, γίνεται αυτό που θέλει η ιστορία να γίνει και όχι αυτό που θέλουν οι πρωταγωνιστές της. Ομολογώ πως αποχωρίζομαι πολύ εύκολα τους ήρωες, αφού στη συνέχεια πλάθω άλλους, δεν αποχωρίζομαι όμως εύκολα την ιστορία, τον σκοπό, αυτός για εμένα είναι πάνω από όλα. Μίλησε μας για την «Η Αγάπη Δηλώνει Πιστεύω», που ολοκληρώνει την «Τριλογία Αγάπης».
Η «Τριλογία Αγάπης» κάνει αναφορά σε τρία σημαντικά στάδια που μοιάζουν με αυτά των ανθρώπων και των ψυχών ως πνευματικές και όχι μόνο, υπάρξεις. Γέννηση, Θάνατος, Ανάσταση. Η Γέννηση, ήρθε μέσω ρομαντικών ιστοριών αγάπης που ήταν το έναυσμα, για μια αρχή γεμάτη οιωνούς και εύηχες μελωδίες. Ο Θάνατος, ήρθε μέσω ιστοριών που οδήγησαν στην δολοφονία της Αγάπης. Η Ανάσταση, ήρθε μέσω ιστοριών, με όραμα, διδαχή, προτροπή, εξάπλωση της Αγάπης. Και τώρα, θέλω να σας εξομολογηθώ, πως κατά τη διάρκεια της συγγραφής τούτου του βιβλίου, έχασα την λατρεμένη μου γιαγιά και το γεγονός αυτό, με έκανε να αποσυρθώ και να βρω καταφύγιο στους στίχους, στους παραλληλισμούς, στην Ποίηση. Άργησα να επιστρέψω στο βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας αυτή τη στιγμή, και ακόμη και όταν το έκανα, δεν ήμουν σίγουρη πως αυτό ήθελα να κάνω. Τελικά, χρειάστηκαν μόνο λίγες γραμμές και έπειτα λίγες σελίδες, για να κατανοήσω πως οι ήρωες και οι ιστορίες τούτου του βιβλίου, είχε έρθει η ώρα να ξεδιπλωθούν. Εκείνη τη στιγμή, κατάλαβα ποιο θα ήθελα να είναι το κλείσιμό της. «Ένας Άγγελος» λοιπόν, για έναν Άγγελο, για μια «Τριλογία Αγάπης», που στο κλείσιμό της, «γλυκά» με παίδεψε. Θα μας μιλήσεις για το blog, ΕΚΦΡΑΣΟΥ; Πώς το ξεκίνησες και ποιοι οι στόχοι του; Σε αυτό το εκφραστικό ιστολόγιο, καθώς και στους εκφραστικούς μου φίλους, χρωστάω πολλά. Αυτός ο συνδυασμός με βοήθησε στο να πραγματοποιήσω τα όνειρά μου και πάντα θα τρέφω, βαθιά ευγνωμοσύνη. Δημιουργήθηκε και αυτό, ως μια βαθιά ανάγκη έκφρασης. Ξεκίνησα κάπως στα τυφλά, χωρίς να ξέρω τι θέλω ακόμη να κάνω, να πω, να δείξω. Σιγά σιγά βρήκα τον δρόμο του – και κατά συνέπεια – τον δρόμο μου. Άρχισα να γράφω, να συνομιλώ, να μοιράζομαι. Θυμάμαι έντονα την πρώτη φορά που ανέβασα μια ιστορία σε συνέχειες, εκεί. Θυμάμαι την αποδοχή που είχε, την αγάπη του κόσμου, τη χαρά που μου έδωσε όλη αυτή η διαδικασία. Άρχισε να έρχεται κόσμος στο μπλοκ μου, να με διαβάζει, να με σχολιάζει, να μου δείχνει πως του αρέσουν τα όσα διαβάζει, πως τον αγγίζουν, περίμενε μάλιστα με ανυπομονησία, τη συνέχεια. Μου έστελναν e mails, μοιράζονταν μαζί μου προσωπικές τους ιστορίες, που τους θύμιζε τόσο πολύ ο ήρωας ή η ηρωίδα ή η ιστορία που έφτιαχνα. Εκεί κατάλαβα την δυναμική των όσων γράφω. Για να τα αγαπάνε, άξιζαν, διαφορετικά γιατί τόσο ενδιαφέρον; Και σίγουρα, το να φτάνουν σε σημείο να μου εκμυστηρεύονται δικές τους ιστορίες, μας έφερνε κοντά και μου έδειχνε πως όλο αυτό είναι βαθιά, ανεκτίμητο. Το blog μου δεν έχει στόχους, έχει μόνο όνειρα και τα όνειρά του είναι σχετίζονται με την έκφραση και την ελευθερία. Ευτυχώς τα συνεχίζει. Πολιτιστικός Σύλλογος Χαλκίδας "Οι Φίλοι του Γιάννη Σκαρίμπα". Προγραμματίζονται κάποιες δράσεις για το επόμενο διάστημα; Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Φίλοι Γ. Σκαρίμπα ιδρύθηκε αμέσως μετά το θάνατο του Χαλκιδαίου λογοτέχνη, το 1984. Βασικοί στόχοι του η προβολή του έργου του Γιάννη Σκαρίμπα, η συγκέντρωση παντός είδους υλικού σχετικού με την εν γένει ζωή του, η δημιουργία Πολιτιστικού Κέντρου-Μουσείου στο όνομα του συγγραφέα, η συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή της Χαλκίδας και όχι μόνο. Χάρη στον αγαπημένο όλων μας, τον εξαίρετο επιστήμονα κύριο Κώστα Μπαϊρακτάρη, που είναι ο Πρόεδρός μας, γίνονται συνεχώς διάφορες εκδηλώσεις – γινόντουσαν τουλάχιστον – για τις οποίες ενημερώνεται ο κόσμος από μέσα κοινωνικής δικτύωσης και προβάλουν τη ζωή και το έργο του μεγάλου μας, Ποιητή. Όταν θα έχουμε σαφή πλάνο για τις εκδηλώσεις μας – όταν θα μπορούν να επιτραπούν δηλαδή με ασφάλεια – θα σταλούν τα δελτία τύπου σε όλους σας και φυσικά, πλήρη ενημέρωση στο σαιτ του συλλόγου: https://skarimpas.gr/ XΡΥΣΟΥΛΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ // DISTAFF • ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ Να αγαπάς αυτό που κάνεις, να το πιστεύεις, να αντιμετωπίζεις τις δυσκολίες με ψυχραιμία και χιούμορ και τελικά να ταξιδεύεις με μία σχεδία στον ωκεανό, αυτές είναι οι εκδόσεις Παράξενες Ημέρες με έδρα στο Ρέθυμνο που εκδίδει βιβλία με… παράξενους όρους: να μη δέχονται χρήματα από συγγραφείς για να εκδώσουν βιβλίο, να μην εκδίδουν ποτέ ένα βιβλίο επειδή θα «πουλήσει», αλλά μόνο επειδή θα τους αρέσει. Αρχίζω με κάτι πιο προσωπικό, σας ανακάλυψα μέσω Facebook και αυτό που μου "έκανε κλικ" ήταν φυσικά το όνομα σας! Γιατί λοιπόν "Παράξενες Μέρες"; Πρώτα απ ‘ όλα σας ευχαριστώ που δείξατε ενδιαφέρον για τις Παράξενες Μέρες. Είναι για εμάς πολύ σημαντική βοήθεια στον τομέα της επικοινωνίας. Αυτή λοιπόν είναι πράγματι μια προσωπική ερώτηση γιατί ο τίτλος Παράξενες Μέρες χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1981 όταν με μια ομάδα νεαρών ανθρώπων, γύρω στα είκοσι τότε οι περισσότεροι, φτιάξαμε μια εφημερίδα με τίτλο «Παράξενες Μέρες», ένα νεανικό, ανεξάρτητο φανζίν της εποχής που την διακινούσαμε μόνοι μας στο κέντρο της Αθήνας, την πουλούσαμε στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου δίπλα μας πουλούσε τις κασέτες του ο Νικόλας Άσιμος, και στα Εξάρχεια, και το υλικό της εφημερίδας φτιαχνόταν μέσα από την συλλογική μας δουλειά. Έγραφε ο καθένας ό,τι ήθελε και αποφασίζαμε όλοι μαζί τι θα μπει. Αυτό κράτησε γύρω στα δύο χρόνια. Πολλά χρόνια μετά όταν θέλαμε να δώσουμε ένα τίτλο στο εγχείρημά μας, διάλεξα αυτόν καθώς θεωρώ την εκδοτική μας περιπέτεια μια συνέχεια εκείνης της προσπάθειας. Φυσικά ο τίτλος παραπέμπει στο αγαπημένο μου συγκρότημα, τους Doors και σε ένα είδος μουσικής που καθόρισε τη ζωή μου. Και θα σας πω το εξής: Από τότε μέχρι τώρα ο τίτλος ήταν πάντα ταιριαστός με την εποχή. Με κάθε εποχή. Οι μέρες ήταν και είναι παράξενες. Πότε ξεκινήσατε; και ποιες ήταν δυσκολίες; Ξεκινήσαμε το 2012 και οι δυσκολίες ήταν μεγάλες. Είχε προηγηθεί ένα online λογοτεχνικό περιοδικό το eyelands.gr που εξακολουθεί βέβαια να υπάρχει. Από το περιεχόμενό του, λογοτεχνικοί διαγωνισμοί, δημοσίευση κειμένων κυρίως από νέους συγγραφείς, γεννήθηκε η ανάγκη να προχωρήσουμε στην έκδοση βιβλίων. Τότε, και πάντα, κάθε εκδοτική προσπάθεια είναι δύσκολη. Σκεφτείτε λοιπόν πόσο πιο δύσκολο είναι να ξεκινάς αυτή την προσπάθεια με ελάχιστα μέσα σε μια πόλη της περιφέρειας μακριά από την Αθήνα και μάλιστα σε μια πόλη, λυπάμαι που το λέω, που δεν έχει το παραμικρό ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία. Ήμασταν και εξακολουθούμε να είμαστε μια σχεδία, ένα μικρό σκάφος αν θέλετε στο πέλαγος της αγοράς. Το γεγονός ότι επιβιώσαμε ως τώρα, και μάλιστα με τους όρους που βάλαμε (να μη δεχόμαστε χρήματα από συγγραφείς για να εκδώσουμε βιβλίο, να μην εκδίδουμε ποτέ ένα βιβλίο επειδή θα «πουλήσει» αλλά πρώτα και κύρια επειδή θα μας αρέσει) είναι από μόνο του ένα μικρό θαύμα. Είπα πιο πάνω ότι εκτιμώ το ενδιαφέρον σας. Δυστυχώς διαπιστώσαμε στην πορεία ότι το να ενδιαφερθεί κάποιος για εμάς χωρίς να υπάρχει οικονομικό αντάλλαγμα συμβαίνει πολύ σπάνια. Όλα αυτά τα οκτώ χρόνια επιβιώνουμε λοιπόν μέσα από ένα επικοινωνιακό «λοκντάουν» από όλα τα «σοβαρά λογοτεχνικά έντυπα, τις «σοβαρές» εφημερίδες αλλά και τα μεγάλα βιβλιοπωλεία. Είναι πολύ επώδυνη εμπειρία να διαπιστώνεις ότι δεν καταδέχονται να ασχοληθούν μαζί σου επειδή δεν βλέπουν αρκετό κέρδος σε αυτό. Τα βιβλία μας πήγαιναν στην αρχή παντού γιατί είχαμε την αφέλεια να πιστεύουμε ότι άξιζαν τον κόπο να ενδιαφερθεί κάποιος γι’ αυτά. Διαπιστώσαμε γρήγορα ότι σχεδόν κανείς δεν είχε διάθεση να ασχοληθεί μαζί μας αφού δεν έβλεπε σε αυτό άμεσο κέρδος. Αντίθετα, όταν κάνεις την κίνηση να διαφημιστείς έρχονται ξαφνικά και οι «κριτικές» και οι «παρουσιάσεις» των βιβλίων σου. Το 2016 αν θυμάμαι καλά απαντήσαμε σε όλο αυτό με την Επιχείρηση Δίκταμο. Εκείνα τα Χριστούγεννα αντί να στείλουμε βιβλία σε έντυπα και περιοδικά τους στείλαμε …Δίκταμο. Με το σκεπτικό: αφού δεν θα γράψετε έτσι κι αλλιώς για εμάς, αντί για βιβλία σας στέλνουμε ένα τοπικό προϊόν να πιείτε ένα τσάι τουλάχιστον. Και από όσο ξέρω υπήρχαν έντυπα που ενοχλήθηκαν με το θράσος μας. Όχι με την δική τους κακομοιριά. Δεν πειράζει. Ελπίζω να ήπιαν το τσαγάκι τους. Εμείς συνεχίζουμε αποδεικνύοντας ότι μπορείς να επιβιώσεις και χωρίς αυτούς. Ευτυχώς υπάρχουν αρκετά ανεξάρτητα μπλογκ και ιστοσελίδες που ασχολούνται μαζί μας. Επειδή βέβαια τα τρέχουν άνθρωποι που νοιάζονται όπως εμείς για το βιβλίο. Και βέβαια υπάρχουν ας το παραδεχτούμε, ευτυχώς, τα social media. Γιατί επιλέξατε τη μορφή της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης; Όταν σκεφτήκαμε να φτιάξουμε τον εκδοτικό οίκο δεν είχαμε ιδέα ότι υπήρχε αυτή η μορφή επιχείρησης. Τυχαία το μάθαμε και είδαμε ότι μας ταίριαζε. Αυτό που θέλαμε ήταν μια συλλογική προσπάθεια, ανεξάρτητη και ευέλικτη. Δεν ήταν απλό, οι περισσότεροι λογιστές δεν γνωρίζουν και δεν θέλουν να ασχοληθούν με τις Κοιν.Σ.Επ. Επίσης παρά τα όσα λέγονται κατά καιρούς δεν υπάρχει η παραμικρή ουσιαστική βοήθεια από κανέναν φορέα για μια συνεταιριστική προσπάθεια. Σε μας όμως ταίριαζε αυτή η μορφή επιχείρησης (και εργασίας) και την ακολουθήσαμε. Ποια η φιλοσοφία- στόχος των εκδόσεων σας; Η φιλοσοφία μας είναι «μην κάνεις αυτό που δεν θέλεις να σου κάνουν». Είχαμε, κάποιοι από εμάς αρκετή εμπειρία ως εργαζόμενοι στον εκδοτικό χώρο ή ως συγγραφείς. Άρα γνωρίζαμε πολύ καλά τι δεν θέλουμε και τι δεν έπρεπε να κάνουμε. Πρώτα απ’ όλα δεν έπρεπε να εκμεταλλευτούμε την αγωνία ενός ανθρώπου που θέλει να δει το βιβλίο του να εκδίδεται. Ταυτόχρονα όμως δεν έπρεπε και να δίνουμε σε κάποιον τον τίτλο του συγγραφέα μόνο και μόνο επειδή θέλει πολύ να δει το όνομά του σε ένα βιβλίο. Δεν θέλαμε επίσης να μπούμε ως άλλη μια προσπάθεια στον εκδοτικό χώρο που θα εκδώσει ό,τι να’ναι και όπως να’ναι επειδή αυτό θα φέρει κέρδος. Ταυτόχρονα όμως από την αρχή ανοίξαμε περισσότερο αυτή την προσπάθεια και κάναμε τις Παράξενες Μέρες έναν οργανισμό που δεν περιορίζεται στην έκδοση βιβλίων. Γι αυτό ξεκινήσαμε το Συλλογικό Εργαστήρι Συγγραφής (7 χρόνια πια) το Φεστιβάλ της Άμμου (στον 6ο συνεχόμενο χρόνο) αλλά διοργανώσαμε και θεατρικές παραγωγές, μουσικές εκδηλώσεις, διεθνή λογοτεχνικά βραβεία, πρόγραμμα με διακοπές στην Κρήτη για συγγραφείς από όλο τον κόσμο και ό,τι άλλο μπορούσαμε με τις μικρές μας δυνάμεις. Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής των βιβλίων που θα εκδώσετε; Κάθε φορά που πρέπει να επιλέξουμε αν μια πρόταση θα γίνει βιβλίο κάνουμε αυτές τις ερωτήσεις: Μας αρέσει αυτό το βιβλίο; Θέλουμε να το δούμε να τυπώνεται; Θα το διαβάζαμε αν το βλέπαμε τυπωμένο; Αν οι απαντήσεις είναι καταφατικές το βιβλίο προχωράει για έκδοση. Όπως είναι λογικό δεν έχουμε πάντα τη δυνατότητα να εκδώσουμε όλα αυτά που μας αρέσουν, εκεί γίνεται μια επιλογή στην οποία παίζει ρόλο και η σχέση που έχουμε αναπτύξει μέσα από τις δραστηριότητές μας με τον συγγραφέα. Δίνουμε προτεραιότητα σε ανθρώπους που έχουν διακριθεί στους διαγωνισμούς μας, που τα κείμενά τους έχουν περάσει στο Φεστιβάλ της Άμμου και φυσικά ανθρώπους που έχουν συμμετάσχει στο Εργαστήρι Συγγραφής και έχουμε γνωρίσει τη δουλειά τους μέσα σε ένα συλλογικό περιβάλλον. Είναι σημαντικό για εμάς να καταλαβαίνει ο συγγραφέας σε ποιους έχει στείλει το κείμενό του. Με τα συν και τα πλην. Πριν από κάθε έγκριση φροντίζουμε να συζητάμε με τον συγγραφέα και να του εξηγούμε ποιοι είμαστε και τι μπορεί να περιμένει από εμάς. Και είναι σημαντικό να έχει διάθεση να βοηθήσει και ο ίδιος/α τη διάδοση του βιβλίου του. Από κει και πέρα μετράει μόνο το κείμενο που διαβάζουμε. Ένα μοτίβο που μας αρέσει να χρησιμοποιούμε είναι: Κάποιοι εκδοτικοί βγάζουν τα βιβλία των φίλων τους. Εμείς γινόμαστε φίλοι με τους συγγραφείς που βγάζουμε τα βιβλία τους. Μιλήστε μας λίγο για τις σειρές σας όπως και για τις άλλες δραστηριότητες σας όπως το διαγωνισμό διηγήματος, το Φεστιβάλ Άμμου κλπ Οι εκδόσεις μας χωρίζονται σε ευδιάκριτες σειρές. Παράξενες Μέρες στην Ελλάδα για Έλληνες νέους και όχι μόνο φυσικά συγγραφείς, Παράξενες Μέρες στον κόσμο, με συγγραφείς από το εξωτερικό, Παράξενες μέρες συλλογές, με βιβλία που έχουν φτιαχτεί από διηγήματα που έχουν διακριθεί σε διαγωνισμούς που διοργανώνουμε και από το Φεστιβάλ της Άμμου, εννοείται ότι έχουμε και αγγλόφωνες εκδόσεις από τους διεθνείς διαγωνισμούς μας, και Βιβλιοθήκη, με βιβλία που είτε έχουν κυκλοφορήσει και δεν βρίσκονται πια ή δοκίμια που πιστεύουμε ότι είναι καιρός να εκδοθούν. Το Φεστιβάλ της Άμμου είναι η μεγάλη μας αγάπη και μαζί ένα παράδειγμα του τι μπορείς να κάνεις χωρίς κανένα μέσο όταν απλά έχεις τη διάθεση να κάνεις κάτι και βρίσκεις ανθρώπους που έχουν την ίδια ωραία «τρέλα». Αυτό είναι το Φεστιβάλ της Άμμου. Μια μεγάλη παρέα που μαζεύεται στο τέλος του καλοκαιριού (έγινε ακόμη και φέτος παρά τις δυσκολίες) και μοιράζεται ο καθένας με τους υπόλοιπους την αγάπη για το γράψιμο, τα βιβλία, τη φύση, τη θάλασσα. Κι όταν λέω παρέα, πέρα από πέντε έξι ανθρώπους που συμμετέχουμε σε όλα τα φεστιβάλ αυτά τα χρόνια εννοώ ανθρώπους που γίνονται παρέα εκεί στην άμμο κάθε χρόνο. Άνθρωποι άγνωστοι μεταξύ τους ως τότε. Και το γεγονός ότι έχουμε καταφέρει να έρθουν θεατρικές ομάδες, μουσικά συγκροτήματα, ζωγράφοι, φωτογράφοι, παρατηρητές των άστρων (!) συγγραφείς από το εξωτερικό και να ενωθούν με την παρέα αυτή είναι από μόνο του απίστευτο. Και γίνεται ακόμη πιο απίστευτο όταν σκεφτείς ότι στο Φεστιβάλ όλα είναι δωρεάν –το μόνο που κάνουμε είναι να πουλάμε βιβλία και με το αντίτιμο να καλύψουμε κάποια ελάχιστα έξοδα των ανθρώπων που έρχονται αφιλοκερδώς. Φέτος στην παραλία Κομμός ήρθε ένας εκπληκτικός άνθρωπος, ο Μελαχρινός Βελέντζας, έφερε το πιάνο του στην άμμο, διάβασε το διήγημά του έπαιξε μουσική, μας μίλησε για τα θεατρικά του σχέδια και αργότερα, όταν τέλειωσε το Φεστιβάλ μείναμε εκεί συζητώντας ως το ξημέρωμα. Ήρθε η Έφη Λατσούδη, ακτιβίστρια με διεθνές κύρος, από τη Μυτιλήνη και μας μίλησε για το προσφυγικό ζήτημα. Αυτά είναι πράγματα που όταν τα σκεφτόμαστε αργότερα απορούμε πως έγιναν… Πού βρίσκουμε τα βιβλία σας; Κι αυτή είναι μια ωραία ερώτηση. Σας είπα ήδη ότι έχουμε έναν εντυπωσιακό αποκλεισμό από οποιοδήποτε μεγάλο βιβλιοπωλείο. Δεν φέρνουμε τα πολλά λεφτά, δεν παίρνουν βιβλία μας. Είναι ξεκάθαρο. Δεν ενδιαφέρονται. Έχω πάει ο ίδιος σε όλα τα μεγάλα βιβλιοπωλεία της Αθήνας και ιδίως σε αυτά τα δυο τρία που τους αρέσει να νομίζουν ότι είναι και εναλλακτικά, επειδή κάποτε ξεκίνησαν από μικρά μαγαζιά πέριξ των Εξαρχείων και με άκουσαν ευγενικότατα πλην όμως δεν ασχολήθηκαν ποτέ με εμάς. Τα βιβλία μας όμως τα βρίσκει όποιος θέλει σε οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο της χώρας. Αρκεί να έχει ελάχιστη υπομονή. Πηγαίνει στο βιβλιοπωλείο ζητάει το βιβλίο, αναφέρει το όνομα του πρακτορείου με το οποίο συνεργαζόμαστε –είναι η Συμμετρία- και το βιβλίο έρχεται σε τρεις μέρες. Αρκεί ο βιβλιοπώλης να πάρει ένα τηλέφωνο. Ούτε αυτό δεν γίνεται πάντα αλλά τα βιβλία μας ευτυχώς ταξιδεύουν παντού. Εννοείται ότι μπορεί ο καθένας να τα παραγγείλει πολύ απλά κατευθείαν από εμάς, με ένα email. (https://paraxenesmeres.gr) Πόσο έχει επηρεάσει η πανδημία του χώρου του βιβλίου; Τι θα μπορούσε ένα γίνει για να ενισχυθεί ο χώρος του βιβλίου; Προφανώς και η κατάσταση έχει επηρεάσει όλη την οικονομία και την αγορά και οι συνέπειες άμεσες και έμμεσες έχουν δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα στον εκδοτικό χώρο. Κρατάω όμως ότι όταν μισάνοιξαν τα βιβλιοπωλεία ο κόσμος έτρεξε να αγοράσει και επιπλέον το γεγονός ότι οι παραγγελίες και σε εμάς και σε άλλους εκδοτικούς με τους οποίους έχω επικοινωνήσει ήταν πολλές αυτό το διάστημα της καραντίνας. Το βιβλίο δεν είναι είδος πρώτης ανάγκης, αλλά έρχεται αμέσως μετά από τα βασικά, τουλάχιστον για κάποιους –αρκετούς πιστεύω- ανθρώπους. Τι θα μπορούσε να γίνει όταν ομαλοποιηθούν τα πράγματα; Ένα αληθινό Κέντρο Βιβλίου; Ένα Υπουργείο Πολιτισμού που να έχει κάποια σχέση με το βιβλίο; Κάποιες περιφέρειες ή Δήμοι που να σταματήσουν να επιδοτούν μόνο τους αγαπημένους τους συλλόγους και να κοιτάξουν λίγο την ευρύτερη εικόνα; Κάποιες βιβλιοθήκες που θα ιδρυθούν ακόμη και σε μικρά χωριά; Ξέρω τώρα ότι λέω απίθανα πράγματα… Οι Παράξενες Μέρες «τρέχουν» αυτή την εποχή ένα πρόγραμμα μετάφρασης που επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Δημιουργική Ευρώπη, πολιτιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκρινε το πρόγραμμά μας το 2019. Αυτό ήταν ένα ακόμη απίστευτο γεγονός που συνέβη στις Παράξενες Μέρες. Δεν υπήρχε καμία περίπτωση να μας βοηθήσει και δεν έχει γίνει φυσικά ποτέ, κάποιος φορέας στη χώρα μας. Κάποιοι όμως μας έδωσαν την ευκαιρία να μεταφράσουμε βιβλία, υπέροχα βιβλία, που ούτε εμείς ούτε οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι στην Ελλάδα θα μπορούσαν να μεταφράσουν χωρίς επιδότηση. Για την ακρίβεια κανείς δεν θα το προσπαθούσε. Ειδικά αυτοί που έχουν τις δυνατότητες και τα μεγάλα μέσα δεν ενδιαφέρονται για τέτοια βιβλία. Γι’ αυτό ακριβώς και είναι «μεγάλοι». Δεν τους ζηλεύουμε καθόλου πάντως. Η χαρά να μεταφράσεις ένα καταπληκτικό βιβλίο από την Δανία, την Αλβανία, την Ιρλανδία, να μεταφράσεις ένα νομπελίστα Ισπανό ποιητή, είναι ανεκτίμητη. Τα κέρδη τους τα χαρίζουμε. Κάποιος πριν από αρκετά χρόνια σε μια συνάντηση με συγγραφείς μου είπε «πρέπει να είστε πλούσιος…» και όταν το αγριοκοίταξα, βιάστηκε να συμπληρώσει «…σε συναισθήματα εννοώ». Είχε δίκιο. Σε αυτά είμαστε μεγιστάνες. |