|
Λέμε συχνά σε ένα παιδί «μπράβο!» ...που έφαγες το φαΐ σου, που έπλυνες τα δόντια σου, που κατέβηκες την τσουλήθρα, που δεν χτυπάς τους άλλους, που πήγες το ποτήρι σου στη θέση του, που διάβασες τα μαθήματά σου, που μίλησες ευγενικά, που κάνεις γυμναστική, που πήρες καλούς βαθμούς, που πρόσεχες το αδελφάκι σου... και ακόμα πιο συχνά λέμε «Μπράβο είσαι καλό παιδί!». Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιούμε την επιβράβευση για να καταφέρει το παιδί κάτι π.χ. «θα σου πάρω το αυτοκινητάκι αν είσαι ήσυχος ή θα σου βάλω αυτοκόλλητα κάθε φορά που θα πηγαίνεις τουαλέτα ή θα φας παγωτό αν πάρεις καλούς βαθμούς...».  ΤΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΤΑΦΕΡΟΥΜΕ; Ο στόχος μας πάντα είναι να εμψυχώσουμε τα παιδιά, να τους δώσουμε κίνητρο να προσπαθήσουν κι άλλο, να δυναμώσουμε την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή τους, να ενισχύσουμε τις δεξιότητές τους, να τα βοηθήσουμε να αναλάβουν πρωτοβουλία, να νιώθουν εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους κλπ. Ας σκεφτούμε όμως για λίγο, γιατί άραγε αυτό που έκανε το παιδί, φροντίζοντας το χώρο του, τους άλλους ή τον εαυτό του, δείχνοντας νοιάξιμο, φροντίδα, εσωτερικό κίνητρο, πρωτοβουλία, προσπάθεια, βούληση κ.λπ. να πρέπει περάσει από την δική μας κρίση, αξιολόγηση, επιβράβευση; Είναι σαν να μην έχουμε πίστη στην ίδια του την κρίση. Το μικρό παιδί που κατεβαίνει από την τσουλήθρα, στρέφει όλη του την προσοχή στα μάτια και τη φωνή της μαμάς του που είναι υπερχαρούμενη και φωνάζει «Μπράβο κατέβηκες την τσουλήθρα!», όχι στη χαρά που νιώθει μέσα του, όχι στις δεξιότητες ισορροπίας που βελτιώνει, όχι στο σώμα του ή στο πώς θα πιάνεται, όχι στον φόβο που καταφέρνει να δαμάσει, ούτε στον ενθουσιασμό που θα το κάνει να ξαναπροσπαθήσει. Την κοιτάζει συνέχεια και περιμένει το μπράβο της ξανά και ξανά και με όλο και μεγαλύτερη ένταση και αλίμονο αν αυτή σταματήσει να το λέει και γυρίσει να μιλήσει σε κάποιον άλλο. Χρειάζεται επομένως να είμαστε πολύ προσεκτικοί γιατί όπως φαίνεται από τις έρευνες ο έπαινος εύκολα μπορεί να αποπροσανατολίσει ένα παιδί, να δημιουργήσει προβλήματα ή και να ενισχύσει αυτά που επιδιώκει να αποτρέψει. ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ο έπαινος και η επιβράβευση (όπως και η τιμωρία):
Γενικά ο έπαινος δημιουργεί εξωγενή κίνητρα στα παιδιά αντί για εσωτερικά, και η έντασή του χρειάζεται να αυξάνεται όλο και πιο πολύ με την πάροδο του χρόνου για να τα ικανοποιεί. Εάν αυτό είναι κάτι που ΔΕΝ θέλουμε, τότε πρέπει να κάνουμε και τις αντίστοιχες επιλογές. Εάν δεν μπορούμε να αποχωριστούμε το μπράβο από τη ζωή μας, ας σκεφτούμε γιατί συμβαίνει αυτό και ας δούμε για άλλη μια φορά αν ο τρόπος που εμείς έχουμε μεγαλώσει (δηλαδή με επιβράβευση, επαίνους, βραβεία, δώρα κ.λπ.), βγαίνει ως αυτοματισμός στον τρόπο που φερόμαστε στα παιδιά μας. ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ; Αληθινή ιστορία: Ο γιος μου (2,5 χρόνων) μου λέει ενθουσιασμένος «μαμά πήγα μόνος μου στο μπάνιο!» Εγώ μόλις έχω ακούσει και διαβάσει για τις επιπτώσεις του επαίνου και προσπαθώ να καταπνίξω το αυτόματο, τεράστιο «μπράβο αγόρι μου, τι καλό παιδί που είσαι!» που με κυριεύει. Καταφέρνω τελευταία στιγμή να πω «και πώς σου φάνηκε;» με έναν συγκρατημένο ενθουσιασμό. Η απάντησή του όμως με καθησύχασε αφού με μεγάλη χαρά μου είπε «ήταν τέλεια!». Εκείνη τη στιγμή βίωσα βαθιά μέσα μου το τι σημαίνει να αφήνουμε το παιδί να βιώνει τα δικά του συναισθήματα και να μην τα «κλέβουμε» και τα κάνουμε δικά μας. Στην συνέχεια, όλα εξελίχθηκαν ομαλά. Ποτέ δεν χρειάστηκε να με ενημερώνει -κάθε φορά που πήγαινε στην τουαλέτα- για να δει την δική μου χαρά ή για να πάρει αυτοκολλητάκι (ομολογώ ότι τα είχα έτοιμα) αλλά του αρκούσε η δική του αίσθηση χαράς και περηφάνειας που μπορούσε να φροντίζει κάποιες από τις ανάγκες του μόνος. Άλλες καθημερινές ιστορίες: Στο παιδί που βουρτσίζει τα δόντια αντί για «Μπράβο που βούρτσισες τα δόντια σου!» μπορούμε να πούμε κάτι σαν «βλέπω το έκανες με μεγάλη προσοχή!» ή «είδα ότι έκανες κυκλικές κινήσεις!» κλπ. Τονίζουμε και πάλι ότι αυτό είναι κάτι που έκανε για τον εαυτό του και όχι κάτι που πρέπει να περάσει από τη δική μας αξιολόγηση ή που θα πρέπει να το ανταμείψουμε γι’ αυτό. Ένα παιδί (π.χ. 15 μηνών) κατεβαίνει μια τσουλήθρα με ένα μεγάλο χαμόγελο. Είναι ήδη ευχαριστημένο με τον εαυτό του και αισθάνεται χαρούμενο. Γιατί να θέλουμε να στρέψουμε την εστίασή του σε εμάς; Δεν είναι για εμάς, είναι για αυτό. Αν θέλουμε να σχολιάσουμε το γεγονός, είναι εξίσου εύκολο να πούμε «σου αρέσει πολύ να κατεβαίνεις την τσουλήθρα!» ή «βλέπω κρατιέσαι πολύ σφιχτά!». Έτσι διατηρεί την εμπειρία και τη χαρά του αλλά και παίρνει μία ανατροφοδότηση για κάτι που μπορεί να εξελίξει (π.χ. το κράτημά του). Επομένως είναι σημαντικό να δίνουμε βάση στην ενθάρρυνση και όχι στην επιβράβευση. ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΝΘΑΡΡΥΝΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; Όταν χρειάζεται ή όταν μας το ζητάει ένα παιδί μπορούμε να το ενθαρρύνουμε περιγράφοντας αυτό που βλέπουμε χωρίς γενικεύσεις π.χ.:
Μπορούμε ακόμα να ρωτήσουμε το παιδί για το πώς ένιωσε ή τι σκέφτεται π.χ.:
Τέλος ίσως να μην χρειάζεται να σχολιάσουμε καθόλου. Ας αφήσουμε το παιδί να αναπτύξει την «εσωτερική του φωνή» χωρίς τον δικό μας «εξωτερικό θόρυβο» Εάν πραγματικά θελήσει τη γνώμη μας, τότε θα μας τη ζητήσει και αν είναι η γνώμη μας που ζητάει και όχι ο έπαινος, τότε αυτά που θα εισπράξει θα είναι πιο ουσιαστικά. Ας δούμε και ας σεβαστούμε το παιδί σαν ένα μικρό δημιουργό ή έναν «ποιητή» αφού προσπαθεί να δημιουργήσει, να οικοδομήσει, να χτίσει, να ποιήσει την προσωπικότητά του και ας σκεφτούμε ότι ποτέ κανένας ποιητής δεν έγραψε τα ποιήματά του για να πάρει το βραβείο ποίησης αλλά μόνον επειδή αυτό του πρόσταζε η ψυχή του!
0 Comments
Leave a Reply. |
Archives
November 2020
Categories |
RSS Feed